Một phóng viên sử dụng điện thoại chụp ảnh Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan tại phòng họp báo Brady của Nhà Trắng ngày 4.4.2022. Ảnh: AFP

Sự trỗi dậy của báo chí kỹ thuật số

Đại học Maryville ở Mỹ đã chỉ ra, có một số xu hướng, trong đó có vai trò của dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI), đang định hình tương lai của ngành báo chí và những người trong nghề có thể tận dụng để thúc đẩy bước tiến trong sự nghiệp. Việc kết hợp AI vào quy trình đưa tin giúp tòa soạn hoạt động hiệu quả hơn.

Nền tảng AI có thể giúp nhà báo xác minh tích xác thực của thông tin trong thời gian thực và tạo ra các tin tức tự động. Báo chí cũng đang hưởng lợi từ công nghệ AI bởi chủ yếu liên quan quan tới thu thập và phân tích các tập hợp dữ liệu để xác định xem một câu chuyện có tồn tại hay không. Năm 2018, Reuters xây dựng công cụ nhằm giúp các nhà báo phân tích dữ liệu và đề xuất ý tưởng đưa tin mang tên Lynx Insight.

Một phóng viên chờ phát sóng trực tiếp bên ngoài số 10 Phố Downing ở London, Anh ngày 24.6.2022. Ảnh: AFP

Những nền tảng kể chuyện mới trên phương tiện truyền thông như podcast và mạng xã hội ngày càng phổ biến và những kênh này có thể càng quan trọng hơn nữa trong tương lai của báo chí. Dữ liệu gần đây từ Edison Research và Triton Digital chỉ ra, podcasting đã phát triển đến mức 51% người Mỹ từ 12 tuổi trở nghe podcast, với 32% đã nghe trong tháng qua. Quỹ đạo tăng trưởng tiêu thụ podcast theo dạng dốc đứng.

Những nền tảng mạng xã hội cũng đang định hình xu hướng báo chí khi ngày càng có nhiều tòa soạn sử dụng Facebook và Twitter để đưa tin theo thời gian thực. Giới phóng viên đã thích nghi với ảnh hưởng của mạng xã hội trong việc thu thập và đưa tin nhận thấy họ có thể giao tiếp với độc giả tốt hơn.

Các hệ thống dựa trên blockchain cũng có thể mang lại một số lợi ích trong tương lai báo chí, giúp các tòa soạn xây dựng lòng tin của công chúng đồng thời tăng tính bền vững về tài chính, theo Columbia Journalism Review (CJR).

Thông tin trong hệ thống blockchain có thể dễ dàng xác thực và truy lại nguồn, giúp người đọc dễ dàng xác minh thông tin, giúp ngăn chặn sự lan truyền tin giả. Nội dung được blockchain hỗ trợ cũng có thể tạo ra những cách thức mới để nhà báo tính phí cho những nội dung chất lượng cao thông qua các giao dịch vi mô.

Tác nghiệp hậu COVID-19: Tự chủ và tự do

Đại dịch đã đưa các nhà báo trở lại vị trí được tôn trọng trong gia đình và cộng đồng, nơi mà trước đây vị thế của họ có phần bị giảm sút, theo Reuters Digital Report.

Trên thực tế, công nghệ định hình tương lai của báo chí nhưng không thể thay thế sự cần thiết của những phóng viên có tay nghề. Công nghệ cũng dẫn tới nhu cầu về những cây viết, biên tập viên có năng lực và sẵn sàng thích nghi với những chu kỳ tin tức chuyển động nhanh hơn, nơi việc cân bằng giữa thông tin kịp thời và chuyên sâu thường khó khăn hơn.

James Mahon - giảng viên báo chí tại Đại học West of Scotland, một trong những nhà báo di động đầu tiên ở Anh, nhận định, giới truyền thông đang thay đổi lần nữa do đại dịch COVID-19, với những thách thức mới, những hạn chế khác nhau và nhiều cách tiếp cận đưa tin sáng tạo đang xuất hiện.

Những thay đổi này tác động tới cách tác nghiệp của nhà báo, trong đó cho phép họ làm việc độc lập hoặc từ xa. Những yêu cầu với phóng viên cũng thay đổi, với kỹ năng kỹ thuật số và mạng xã hội sắc bén được kỳ vọng là tiêu chuẩn. Nhìn chung, phóng viên có sự tự chủ nhiều hơn nhưng cũng nhiều sức ép và trách nhiệm hơn.

Phóng viên ESPN Cassidy Hubbarth tại Trung tâm Barclays ở Brooklyn, New York, Mỹ ngày 23.7.2022. Ảnh: AFP

Khi chìa khóa tồn tại là đa kỹ năng, sau đại dịch, nhiều nhà báo dự kiến tập trung vào lĩnh vực báo chí di động và phát triển các kỹ năng mới trong công nghệ điện thoại thông minh và đối phó với những thách thức mới trong kỹ thuật và biên tập.

Khi chuyển đổi sang làm việc từ xa, phỏng vấn qua Zoom và ứng dụng chỉnh sửa, di động, những người sáng tạo nội dung trẻ tuổi đã xuất sắc vượt qua cuộc khủng hoảng COVID-19 trong khi những nhà báo lớn tuổi hơn và ít hiểu biết hơn về công nghệ có nguy cơ bị gạt ra bên lề. Tuy nhiên, những phóng viên trẻ cũng chịu căng thẳng bởi mức độ phủ sóng cao và tương tác trực tiếp từ khán giả trong khi đang thiếu kinh nghiệm nên cần được hướng dẫn, cố vấn thích hợp để tạo ra bản thu thập tin tức cân bằng, đầy đủ.

The Conversation nhận định, trong bối cảnh đó, các tòa soạn cần tiếp tục những thông lệ tốt đã được thiết lập trong đại dịch, với các biên tập viên và nhà sản xuất hỗ trợ và khai thác các kỹ năng của các phóng viên trẻ hơn và năng động hơn đồng thời hỗ trợ những nhà báo lớn tuổi thu hẹp khoảng cách thông qua các lớp học trực tuyến để xuất bản những tin tức cân bằng, khách quan.

Công nghệ biến đổi mọi thứ

Cuối năm 2019, New York Times khảo sát hơn 130 phóng viên, biên tập viên, nhiếp ảnh gia của hãng về sử dụng công nghệ trong báo chí và nhận thấy công nghệ không thể thiếu được là các ứng dụng mã hóa và pin. Điện thoại thông minh là công cụ làm việc quan trọng nhất của các nhà báo, theo khảo sát. Họ dựa vào điện thoại thông minh để ghi lại các cuộc phỏng vấn và chuyển sang các ứng dụng hỗ trợ AI như Trint và Rev để chuyển nội dung các cuộc phỏng vấn thành văn bản.

Hầu hết các phóng viên của tờ báo này dựa vào một số hình thức giao tiếp được mã hóa, đặc biệt là các ứng dụng nhắn tin như Signal và WhatsApp hoặc dịch vụ gửi email Protonmail, để giữ bí mật nguồn tin cũng như nội dung trò chuyện. Công cụ không thể thiếu khác mà các nhà báo, những người di chuyển rất nhiều, nhấn mạnh là loại công nghệ chưa được cải thiện nhiều: Pin.

Điểm khác mà tờ báo Mỹ nhận ra là những nhà báo say mê công nghệ nhất không phải là phóng viên công nghệ. Nhiều phóng viên hiểu rõ công nghệ nhất làm việc trong lĩnh vực chính trị và điều tra. Nhiều nhiếp ảnh gia cũng đã sớm tiếp nhận và ủng hộ nhiệt tình cho công nghệ mới với ví dụ điển hình là drone ngày càng nhỏ gọn hơn với camera ngày càng được cải thiện, dẫn tới khả năng về một loại hình nhiếp ảnh mới như ảnh chụp từ trên cao những ngôi nhà bị hư hại trong một đám cháy. Bên cạnh đó, công nghệ cũng dẫn tới biến đổi trong lĩnh vực mà phóng viên phụ trách đưa tin như ẩm thực, giải trí... và thay đổi cách thức họ tiếp cận để đưa tin.

Theo AP, phóng viên đang tăng cường sử dụng các công cụ để đưa tin theo những cách thức mới, trong đó có cách thu thập tin tức và đưa tin theo "nguồn mở". Với dạng tin tức mới này, phóng viên sử dụng những tài liệu có sẵn công khai, có thể gồm ảnh vệ tinh, video quay bằng điện thoại và video từ camera an ninh và thông tin trên mạng xã hội để tạo thành bài viết. Lĩnh vực báo chí nguồn mở vẫn còn rất non trẻ, nhưng một số hãng tin lớn trên thế giới đã lập ra các nhóm đưa tin chuyên biệt để tập trung vào các phương thức đưa tin dựa trên công nghệ như New York Times, Washington Post...

Hồi tháng 3. 2022, New York Times có một bản tin dạng nguồn mở về xung đột Nga - Ukraina trong đó sử dụng không chỉ thông tin sẵn có trong các đoạn ghi âm mà còn nỗ lực xác nhận các chi tiết như ngày tháng, thời gian và địa điểm nghe được trong các thông tin liên lạc. Phóng viên của tờ báo hàng đầu ở Mỹ làm điều này thông qua thu thập các video có sẵn công khai, thông điệp trên mạng xã hội và mô tả của các nhân chứng. Dự án khác mà New York Times thực hiện là "Day of Rage" (Ngày thịnh nộ), là những mảnh ghép khác nhau về vụ bạo động ngày 6.1.2021 tại Điện Capitol, Mỹ...

Theo Thanh Hà/laodong.vn

https://laodong.vn/lao-dong-cuoi-tuan/tien-bo-cong-nghe-dinh-hinh-tuong-lai-1090659.ldo