Trong thời gian qua, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã liên tục có những chỉ đạo quyết liệt, kịp thời, và hiệu quả nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Điển hình là Quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021 - 2025. Đề án này đặt ra các mục tiêu rõ ràng về việc tăng cường sử dụng các phương tiện thanh toán điện tử, giảm thiểu giao dịch tiền mặt, nhằm mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế và xã hội.

Tuy nhiên, theo Công điện, thời gian gần đây, hoạt động thanh toán bằng tiền mặt lại có dấu hiệu gia tăng. Thực trạng này gây ra nhiều hệ lụy không tốt cho nền kinh tế quốc gia. Việc lạm dụng tiền mặt không chỉ gây lãng phí nguồn lực trong quá trình in ấn, vận chuyển, bảo quản tiền tệ, mà còn tiềm ẩn nguy cơ bị lợi dụng cho các mục đích bất hợp pháp. Cụ thể, thanh toán tiền mặt có thể trở thành công cụ để trốn thuế, rửa tiền và thực hiện các hoạt động vi phạm pháp luật khác, gây thất thoát ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống tài chính.

Ảnh minh họa.

Để tiếp tục phát triển thanh toán không dùng tiền mặt theo đúng các mục tiêu và giải pháp đã đề ra, Phó Thủ tướng yêu cầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cùng Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, theo chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được giao, khẩn trương thực hiện ngay các giải pháp đồng bộ. Công điện nhấn mạnh việc tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn, và tuyên truyền để tiếp tục thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo đáp ứng nhu cầu thanh toán của người dân và doanh nghiệp, tiết kiệm nguồn lực quốc gia, đồng thời phòng chống thất thu thuế và các loại tội phạm. Đặc biệt, Công điện yêu cầu xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thanh toán.

Bộ Tài chính được giao trọng trách chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan để tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, và giám sát chặt chẽ. Phạm vi giám sát bao gồm hoạt động thanh toán ngân sách nhà nước, thu, nộp thuế theo quy định, cũng như việc tuân thủ các quy định pháp luật về hóa đơn, chứng từ thanh toán mua bán, giao dịch hàng hóa, dịch vụ theo Luật thuế giá trị gia tăng và Nghị định số 181/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025. Bộ Tài chính cần kịp thời xử lý nghiêm theo quy định các trường hợp vi phạm, đặc biệt là đối với các tổ chức, đơn vị, cá nhân có hành vi cố tình thanh toán bằng tiền mặt để trốn thuế, vi phạm pháp luật. Đây là một động thái mạnh mẽ nhằm răn đe và ngăn chặn các hành vi gian lận thuế, góp phần làm lành mạnh môi trường kinh doanh.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) theo thẩm quyền chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan, khẩn trương triển khai các nhiệm vụ và giải pháp thúc đẩy phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng Nghị quyết số 03/NQ-CP ngày 9/1/2025 của Chính phủ. Đồng thời, NHNN có nhiệm vụ tổ chức tổng kết việc thực hiện Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2021 - 2025 theo Quyết định số 1813/QĐ-TTg, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1/12/2025. Báo cáo này phải nêu rõ kết quả thực hiện từng mục tiêu, giải pháp, nhận diện đầy đủ các khó khăn, vướng mắc, và kiến nghị, đề xuất phương án chỉ đạo cụ thể của Thủ tướng Chính phủ để tiếp tục thúc đẩy phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.

Bên cạnh đó, NHNN cũng được yêu cầu tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, và phòng chống rửa tiền trong hoạt động ngân hàng. Mục tiêu là kịp thời cảnh báo, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, rửa tiền, và thanh toán không đúng quy định. Việc tiếp tục tăng cường phát triển hạ tầng thanh toán, ứng dụng công nghệ hiện đại cũng là một ưu tiên để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt một cách hiệu quả.

Công điện cũng chỉ đạo các tổ chức tín dụng khẩn trương và tiếp tục phát triển, cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Điều này bao gồm việc tăng cường đầu tư và áp dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực thanh toán, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng, người dân, và doanh nghiệp thanh toán một cách an toàn, nhanh chóng, và thông suốt. Các ngân hàng và tổ chức tài chính đóng vai trò nòng cốt trong việc phổ biến các hình thức thanh toán điện tử, từ thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, chuyển khoản ngân hàng đến các ứng dụng thanh toán di động, ví điện tử.

Công điện 124/CĐ-TTg thể hiện sự quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc thực hiện mục tiêu này, hướng tới một nền kinh tế số hiện đại và minh bạch.

P.T