Hang động dung nham kỳ thú trong lòng rừng

Người dân địa phương gọi nơi đây là Hang Dơi bởi sự hiện diện của hàng ngàn cá thể dơi trú ngụ bên trong. Hang có cấu trúc vòng cung, phần vòm gần cửa hang là các lớp nham thạch nhiều màu sắc, chủ đạo là nâu sẫm, xen lẫn những vệt vàng óng ánh như thạch nhũ - minh chứng rõ nét cho quá trình phun trào và nguội lạnh của dung nham hàng nghìn năm trước.

Hang Dơi được xem là một kỳ quan địa chất độc đáo.

Ở những đoạn sâu, trần hang thấp hơn khiến du khách có thể phải cúi đầu khi di chuyển. Đặc biệt, có nơi chiều cao chỉ khoảng 1,5-2m, tạo cảm giác vừa kỳ bí vừa thử thách. Những mảng đá sẫm màu, bề mặt gồ ghề như vẫn còn lưu giữ hơi thở của dòng dung nham cổ đại.

Khảo sát khoa học cho thấy, đoạn dài nhất của Hang Dơi đạt 426m, tạo thành dải liên tục, không đứt gãy. Tại khu vực rộng nhất, hang có chiều cao khoảng 4m và chiều rộng 10m. Nếu tính cả phần sụp đổ và các nhánh phụ, tổng chiều dài toàn hệ thống lên tới 534m, đưa Hang Dơi vào danh sách top 5 hang dung nham dài nhất Đông Nam Á.

Dấu tích của những ngọn núi lửa cổ

Theo tài liệu công bố của Viện Sinh học Nhiệt đới (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), tháng 2/2013, các nhà khoa học Việt Nam phối hợp với Hội hang động Berlin (CHLB Đức) đã tiến hành khảo sát sơ bộ nhóm hang động dung nham tại huyện Tân Phú.

Kết quả ghi nhận 11 ống dung nham với tổng chiều dài 1,8 km. Trong đó, Hang Dơi được xác định là hang dài nhất, do sự sụp đổ địa chất chia thành hai đoạn (Hang Dơi 1 và Hang Dơi 2). Hệ thống này được hình thành từ các dòng dung nham thuộc Kỷ Đệ Tứ, xuất phát từ nhiều núi lửa hình nón nhỏ ở khu vực Phú Tân và Định Quán.

Dung nham phun trào, chảy ngầm rồi nguội dần, tạo thành các ống rỗng kéo dài dưới lòng đất. Theo thời gian, sự đứt gãy và sụp đổ đã mở ra những cửa hang, mang lại diện mạo như ngày nay. Đây được xem là minh chứng quý giá cho quá trình hoạt động địa chất tại miền Đông Nam Bộ cách đây hàng trăm nghìn năm.

Thế giới sinh vật trong bóng tối

Không chỉ mang giá trị địa chất, Hang Dơi còn nổi bật nhờ đa dạng sinh học. Đúng như tên gọi, loài dơi hiện diện nhiều nhất, với số lượng lên đến hàng ngàn con trong một số đoạn hang. Chúng tạo nên những đàn lớn, tỏa đi kiếm ăn vào chiều tối, vẽ nên cảnh tượng sống động và huyền bí.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn ghi nhận sự hiện diện của nhiều loài sinh vật đặc trưng trong hang tối như nhện, rết, bọ cạp hay dế hang. Sự tồn tại của chúng phản ánh hệ sinh thái cân bằng, khép kín, gắn liền với môi trường ẩm thấp, ít ánh sáng của hang động dung nham. Đây chính là giá trị sinh học đặc biệt mà hiếm nơi nào có được.

Nỗ lực bảo tồn trước khi khai thác du lịch

Dù sở hữu nhiều tiềm năng, hệ thống hang dung nham ở xã Phú Hòa hiện vẫn được bảo tồn ở mức tự nhiên, chưa đưa vào khai thác du lịch quy mô. Chính quyền địa phương cùng đơn vị quản lý rừng đã cắm bảng khuyến cáo người dân không săn bắt dơi, không xâm hại hệ sinh thái trong hang.

Song song đó, các chương trình tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng cũng được triển khai nhằm kêu gọi người dân cùng chung tay bảo vệ rừng, giữ gìn cảnh quan và giá trị nguyên bản của hang động. Đây là bước đi cần thiết, bởi nếu khai thác du lịch ồ ạt mà thiếu quy hoạch, hệ sinh thái đặc hữu nơi đây có thể bị phá vỡ.

Trong nhiều năm qua, một số đoàn chuyên gia về địa chất và du lịch đã đề xuất biến Hang Dơi thành điểm đến trải nghiệm - nghiên cứu khoa học - du lịch sinh thái. Tuy nhiên, cho đến nay, việc quy hoạch và thống nhất hướng khai thác vẫn đang trong quá trình bàn thảo.

Tiềm năng du lịch mạo hiểm độc đáo

Với địa hình vòng cung, nhiều đoạn trần thấp, nền đất gồ ghề cùng hệ sinh vật phong phú, Hang Dơi hứa hẹn trở thành điểm đến lý tưởng cho loại hình du lịch khám phá mạo hiểm. Du khách có thể trải nghiệm cảm giác đi trong bóng tối, quan sát đàn dơi khổng lồ, chiêm ngưỡng cấu trúc nham thạch hàng nghìn năm tuổi.

Nếu được đầu tư đúng hướng, Hang Dơi hoàn toàn có thể kết nối với các điểm du lịch sinh thái nổi tiếng của Đồng Nai như rừng Nam Cát Tiên, thác Mai, hồ Trị An, tạo thành cụm điểm đến hấp dẫn. Đây sẽ là lợi thế lớn trong việc thu hút du khách yêu thích thiên nhiên, nghiên cứu khoa học và trải nghiệm ngoài trời.

“Viên ngọc thô” chờ được đánh thức

Hang Dơi không chỉ là một hang động núi lửa độc đáo của Việt Nam mà còn là minh chứng quý giá cho lịch sử địa chất Đông Nam Á. Với chiều dài thuộc top đầu khu vực, cảnh quan nham thạch kỳ vĩ và hệ sinh thái phong phú, nơi đây hoàn toàn xứng đáng trở thành “viên ngọc thô” của du lịch Đồng Nai.

Tuy nhiên, việc khai thác cần đi đôi với bảo tồn. Để Hang Dơi thật sự trở thành điểm đến bền vững, cần sự phối hợp giữa chính quyền, nhà khoa học, doanh nghiệp du lịch và cộng đồng địa phương. Chỉ khi đó, giá trị khoa học và thiên nhiên nơi đây mới được phát huy, vừa mang lại lợi ích kinh tế, vừa bảo đảm lưu giữ di sản quý giá cho thế hệ mai sau.