1. Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội

Hoàng thành Thăng Long được xây dựng từ thế kỷ XI dưới triều Lý, là biểu tượng của nền độc lập tự chủ Đại Việt. Suốt 13 thế kỷ, nơi đây là trung tâm quyền lực chính trị, quân sự và văn hóa của đất nước.

Di tích còn lại gồm các nền móng cung điện, thành lũy, hào nước, di vật kiến trúc cho thấy mối liên kết mật thiết giữa các triều đại Lý, Trần, Lê và Nguyễn. Với giá trị nổi bật toàn cầu về lịch sử và khảo cổ học, khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 2010.

Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội

2. Quần thể di tích và cảnh quan Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc

Mới đây, quần thể di tích và cảnh quan Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là di sản liên tỉnh đầu tiên của Việt Nam, trải dài qua ba địa phương: Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương.

Không chỉ là nơi lưu giữ các giá trị kiến trúc, tôn giáo và lịch sử đặc biệt, quần thể này còn phản ánh tinh thần Phật giáo Trúc Lâm - dòng thiền đặc trưng của Việt Nam do vua Trần Nhân Tông sáng lập. Trong hàng trăm năm qua, khu vực này đã trở thành trung tâm hành hương lớn, kết hợp hài hòa giữa triết lý sống, đạo học và cảnh quan linh thiêng của rừng núi Yên Tử.

3. Đô thị cổ Hội An

Được UNESCO vinh danh từ năm 1999, Hội An là một trong những ví dụ điển hình về đô thị thương cảng cổ của Đông Nam Á, phát triển mạnh vào thế kỷ XV - XIX. Kiến trúc gỗ truyền thống, những ngôi nhà cổ mái ngói âm dương, các hội quán, đền chùa, cùng hệ thống phố xá, bến cảng cổ kính tạo nên một không gian mang đậm dấu ấn giao thoa văn hóa giữa Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu.

Hội An không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp thơ mộng mà còn là một minh chứng sống động cho một thời kỳ phát triển thịnh vượng của thương cảng trên con đường tơ lụa trên biển.

4. Quần thể danh thắng Tràng An

Nằm tại Ninh Bình, quần thể danh thắng Tràng An là di sản hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận (năm 2014), đồng thời là một trong số ít các di sản trên thế giới đạt cả hai tiêu chí văn hóa và thiên nhiên.

Tràng An hội tụ vẻ đẹp kỳ vĩ của hệ thống núi đá vôi, hang động ngập nước, thung lũng uốn lượn và hệ sinh thái đa dạng, đồng thời lưu giữ các di tích khảo cổ học minh chứng sự tồn tại của con người từ hơn 30.000 năm trước. Đây cũng là nơi gắn liền với triều đại Đinh - Lê - Lý - Trần và các công trình tôn giáo như chùa Bái Đính, đền Trình, hang Sinh - hang Tối.

5. Quần thể di tích Cố đô Huế

Là kinh đô của triều đại nhà Nguyễn từ năm 1802 đến 1945, Cố đô Huế không chỉ là trung tâm chính trị, mà còn là cái nôi của văn hóa và tôn giáo Việt Nam trong suốt gần một thế kỷ rưỡi. Huế sở hữu hệ thống di tích đa dạng gồm Hoàng thành, Tử Cấm thành, lăng tẩm các vua Nguyễn, chùa chiền và điện miếu linh thiêng.

Di sản Huế được UNESCO công nhận năm 1993, là biểu tượng của sự giao thoa tinh tế giữa kiến trúc cung đình, cảnh quan thiên nhiên và triết lý phương Đông. Dòng Hương Giang thơ mộng chảy qua kinh thành là điểm nhấn làm nên vẻ đẹp trầm mặc, uy nghi của đất cố đô.

6. Thành nhà Hồ

Nằm tại Thanh Hóa, Thành nhà Hồ được xây dựng năm 1397, là công trình bằng đá quy mô lớn hiếm hoi còn lại tại Đông Nam Á. Với kỹ thuật xây dựng độc đáo, tường thành được ghép từ những khối đá lớn không dùng chất kết dính, thành cổ này thể hiện trình độ kiến trúc cao của người Việt thời Trần – Hồ.

UNESCO ghi nhận Thành nhà Hồ là Di sản Văn hóa Thế giới năm 2011 bởi giá trị lịch sử, kiến trúc và quy hoạch đô thị độc đáo mang đậm tinh thần phòng thủ quân sự thời phong kiến.

7. Khu đền tháp Mỹ Sơn

Tọa lạc tại xã Duy Phú (Quảng Nam), Mỹ Sơn là khu thánh địa quan trọng của vương quốc Chăm Pa xưa, được xây dựng từ thế kỷ IV đến thế kỷ XIII. Quần thể gồm hơn 70 đền đài bằng gạch nung và đá sa thạch, thờ các vị thần Hindu như Shiva, Vishnu, Brahma.

Được ví như “Angkor Wat của Việt Nam”, Mỹ Sơn thể hiện rõ sự ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Ấn Độ giáo ở Đông Nam Á. UNESCO công nhận di sản này năm 1999, nhấn mạnh vai trò của nó trong tiến trình phát triển văn hóa khu vực và thế giới.

8. Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng

Với lịch sử địa chất 400 triệu năm, Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình) là một trong những hệ thống núi đá vôi và hang động lớn nhất thế giới. Di sản được UNESCO công nhận lần đầu tiên vào năm 2003 và mở rộng năm 2015, đạt tiêu chí về đa dạng sinh học, cảnh quan địa chất và hệ sinh thái quý hiếm.

Nổi bật trong quần thể là các hang động kỳ vĩ như Phong Nha, Thiên Đường và đặc biệt là Sơn Đoòng – hang lớn nhất thế giới. Đây không chỉ là thiên đường cho các nhà khoa học mà còn là điểm đến mơ ước cho du khách ưa khám phá.

9. Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà

Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) và quần đảo Cát Bà (Hải Phòng) là di sản liên tỉnh đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận (lần đầu năm 1994, mở rộng năm 2023). Nơi đây sở hữu hàng nghìn đảo đá vôi với nhiều hình thù kỳ lạ, cùng các hang động, bãi biển hoang sơ và rừng ngập mặn phong phú.

Không chỉ mang vẻ đẹp trác tuyệt của thiên nhiên, khu vực này còn là kho tàng về địa chất, sinh thái và di sản văn hóa. Vịnh Hạ Long – Cát Bà thực sự là biểu tượng về mối quan hệ hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Di sản - Tài sản quốc gia và cầu nối ra thế giới

Việc UNESCO liên tục công nhận các di sản của Việt Nam là minh chứng cho giá trị trường tồn của nền văn hóa Việt, đồng thời mở ra cơ hội phát triển bền vững gắn với du lịch, giáo dục và quảng bá hình ảnh đất nước. Mỗi di sản là một biểu tượng về bản sắc, sự sáng tạo và tinh thần vươn lên của con người Việt Nam trong suốt chiều dài lịch sử.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc bảo tồn và phát huy các Di sản Thế giới không chỉ là trách nhiệm của chính quyền và cộng đồng địa phương, mà còn là sứ mệnh chung của toàn dân tộc. Bảo vệ di sản chính là bảo vệ ký ức, bản sắc và tương lai của đất nước.