Theo quy định mới, việc xem xét từ chức đối với công chức lãnh đạo, quản lý được thực hiện trong 5 trường hợp chính. Trường hợp đầu tiên là khi công chức tự nguyện thôi giữ chức vụ. Thứ hai là do những hạn chế về năng lực chuyên môn hoặc không còn đủ sức khỏe, uy tín để hoàn thành chức trách được giao. Trường hợp thứ ba là khi cơ quan, tổ chức, đơn vị mà công chức quản lý để xảy ra sai phạm nghiêm trọng. Thứ tư là công chức có trên 50% nhưng không quá 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu theo quy định của cấp có thẩm quyền. Và cuối cùng là vì các lý do chính đáng khác được cấp có thẩm quyền chấp nhận.

Tuy nhiên, Nghị định cũng quy định rõ các trường hợp không được xem xét cho từ chức. Cụ thể là những người đang đảm nhận các nhiệm vụ quan trọng liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia, phòng chống thiên tai, dịch bệnh, hoặc những vị trí công tác mà việc từ chức có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích chung của Đảng và Nhà nước. Ngoài ra, công chức đang trong thời gian chịu thanh tra, kiểm tra hoặc đang bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử cũng không thuộc diện được xem xét cho từ chức.

Ảnh minh họa.

Bên cạnh đó, Nghị định 170/2025 cũng quy định cụ thể về các trường hợp công chức lãnh đạo, quản lý bị miễn nhiệm. Có tổng cộng 7 trường hợp được liệt kê, bao gồm: công chức bị kỷ luật ở mức khiển trách hoặc cảnh cáo; có trên 2/3 số phiếu tín nhiệm thấp tại kỳ lấy phiếu; bị xếp loại chất lượng ở mức không hoàn thành nhiệm vụ; suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; có biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa; vi phạm những điều đảng viên không được làm; vi phạm trách nhiệm nêu gương làm ảnh hưởng xấu đến uy tín cá nhân hoặc cơ quan, đơn vị.

Ngoài ra, trường hợp công chức bị cơ quan có thẩm quyền kết luận vi phạm tiêu chuẩn chính trị theo quy định của Đảng đến mức phải miễn nhiệm hoặc để xảy ra hành vi tham nhũng, tiêu cực rất nghiêm trọng trong phạm vi quản lý, cũng thuộc diện miễn nhiệm theo quy định. Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật cũng có thể bị áp dụng hình thức miễn nhiệm.

Đáng chú ý, Nghị định cũng đưa ra quy định cụ thể về chế độ, chính sách đối với công chức lãnh đạo sau khi từ chức hoặc bị miễn nhiệm. Trong trường hợp công chức có nguyện vọng tiếp tục công tác, họ sẽ được cấp có thẩm quyền xem xét bố trí công việc chuyên môn phù hợp với năng lực, sở trường, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và sẽ được xếp vào ngạch công chức phù hợp với vị trí việc làm mới.

Trường hợp công chức xin từ chức không phải do kỷ luật, nếu tiếp tục công tác, sẽ được xem xét bảo lưu phụ cấp chức vụ lãnh đạo đang hưởng đến hết thời hạn giữ chức hoặc trong thời gian 6 tháng kể từ ngày có quyết định cho từ chức. Ngược lại, nếu công chức bị miễn nhiệm thì sẽ không được hưởng phụ cấp chức vụ kể từ ngày có quyết định miễn nhiệm.

Tại Điều 24 của Nghị định, quy trình thay đổi vị trí việc làm sau từ chức hoặc miễn nhiệm cũng được quy định rõ. Việc thay đổi có thể theo ba hướng: sang vị trí có ngạch công chức cao hơn, ngang bằng hoặc thấp hơn so với ngạch hiện giữ. Đối với các trường hợp thay đổi lên vị trí có ngạch cao hơn, người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền sẽ thành lập Hội đồng đánh giá, trong đó có đại diện lãnh đạo, cấp ủy và các thành phần liên quan. Hội đồng làm việc theo nguyên tắc tập thể và ra quyết định theo đa số.

Cuộc họp chỉ hợp lệ khi có ít nhất 2/3 số thành viên tham gia. Việc thay đổi sang vị trí có ngạch ngang hoặc thấp hơn được quyết định bởi người đứng đầu cơ quan sử dụng công chức hoặc theo đề nghị gửi đến cơ quan có thẩm quyền. Nếu công chức không đáp ứng được yêu cầu chuyên môn, hoặc có đơn tự nguyện xin làm công việc thấp hơn, thì việc thay đổi vị trí và xếp ngạch cũng được thực hiện theo quy định. Trong trường hợp không còn vị trí việc làm phù hợp với năng lực, trình độ hoặc đã bố trí đủ người theo tỷ lệ được duyệt, công chức có thể được cho thôi việc theo quyết định của người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền.

Nghị định 170/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý, sắp xếp và sử dụng công chức lãnh đạo một cách minh bạch, hiệu quả. Đồng thời, tạo điều kiện để những công chức không còn giữ chức vụ lãnh đạo tiếp tục được cống hiến phù hợp với chuyên môn, năng lực trong môi trường hành chính chuyên nghiệp.

P.T