Đề xuất cấp xã được kiểm tra, xử phạt hàng giả, hàng nhái

Nội dung này được đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Đoàn Lâm Đồng) nêu khi góp ý dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa sửa đổi trong khuôn khổ Kỳ họp 9, Quốc hội khóa XV diễn ra sáng nay (17/5).

Đại biểu Tú Anh băn khoăn việc bỏ thanh tra cấp Bộ tạo khoảng trống trong kiểm soát chất lượng hàng hóa sản xuất, nhập khẩu, lưu thông ở nhóm sản phẩm liên ngành như thực phẩm chức năng, đồ dùng trẻ em. Vì thế, bà đề nghị bổ sung quy định xác lập Bộ Khoa học và Công nghệ là đầu mối chủ trì, thống nhất hoạt động kiểm tra chất lượng hàng hóa toàn quốc, kết nối dữ liệu kiểm tra giữa các bộ, ngành.

Ngoài ra, cần làm rõ cơ chế phối hợp giữa Thanh tra Chính phủ và cơ quan quản lý thị trường sau khi bỏ thanh tra chuyên ngành tại bộ.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh phát biểu tại hội trường. (Ảnh: QH)

Đại biểu tỉnh Lâm Đồng đặc biệt nhấn mạnh việc tăng cường vai trò của địa phương: "Dự thảo chỉ mới quy định trách nhiệm kiểm tra thuộc cơ quan chuyên môn của UBND cấp tỉnh, không đề cập đến cấp xã, phường và cập nhật mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Thực tế, hàng giả, thực phẩm, mỹ phẩm, quần áo... trôi nổi tại các chợ đầu mối nông thôn là hiện tượng rất phổ biến. Tuy nhiên, lực lượng kiểm tra cấp tỉnh không thể kiểm soát kịp thời, cấp xã, phường phát hiện nhưng không thể xử lý vì không đủ thẩm quyền".

Do vậy, theo bà Tú Anh, dự luật cần bổ sung quy định cho phép UBND cấp xã chủ động tổ chức kiểm tra hàng hóa lưu thông trên thị trường; nghiên cứu cho phép UBND xã, phường thực hiện một số chức năng cơ bản như lập biên bản, cảnh báo, thậm chí xử phạt hàng hóa vi phạm chất lượng...

Đại biểu này cũng kiến nghị nâng khung xử phạt hành vi sản xuất, phân phối hàng giả, kém chất lượng, "bổ sung quy định về tái phạm hành chính nhiều lần để tăng mức phạt đình chỉ hoạt động, mở rộng trách nhiệm liên đới đến đơn vị vận chuyển có dấu hiệu tiếp tay".

"Không thể tiếp tục tư duy cũ là chỉ tìm kiếm vi phạm"

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nhấn mạnh rằng việc kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa hiện nay vẫn còn những lỗ hổng, và quan trọng hơn là chúng ta cần chuyển đổi tư duy trong công tác quản lý: "Có những sản phẩm trong thời gian qua được dư luận cả nước quan tâm vì chất lượng kém, thậm chí là hàng giả. Chúng ta không thể tiếp tục tư duy cũ là chỉ tìm kiếm vi phạm, mà cần chuyển sang tư duy phòng ngừa, không thể lơ là trong công tác kiểm tra, giám sát, bởi vì như thế sẽ dẫn đến những sản phẩm kém chất lượng, ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Tôi cho rằng, tương lai bắt buộc phải đi kèm với chất lượng".

Đại biểu Phạm Văn Hòa phát biểu tại hội trường.

Theo quy định hiện hành, nhiều nhóm sản phẩm bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm chức năng được phép tự công bố và không cần phải kiểm nghiệm trước khi lưu hành. Chính sách này được cho là tạo thuận lợi, cắt giảm thủ tục hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cơ chế này đang bị một số doanh nghiệp lợi dụng để hợp pháp hóa sản phẩm không đạt chất lượng.

Tuy nhiên, thực tế hàng loạt sữa giả, mì chính giả, thuốc giả bị phát hiện trong thời gian gần đây không chỉ là một lời cảnh báo, đó còn là chỉ dấu rõ ràng về sự thiếu minh bạch trong nguồn gốc hàng hóa, nhất là khi phần lớn doanh nghiệp hiện nay vẫn tự công bố chất lượng sản phẩm mà không thông qua bất kỳ cơ quan kiểm nghiệm nào.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) cho rằng: "Các cơ quan quản lý không kiểm nghiệm thực tế sản phẩm mà chỉ kiểm soát trên hồ sơ doanh nghiệp nộp, trong khi doanh nghiệp hoàn toàn chủ động về thông tin công bố, không có xác nhận của bên thứ ba. Điều này dẫn đến nguy cơ hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng lọt lưới và đến tay người tiêu dùng. Thực tế đã có những vụ việc doanh nghiệp sản xuất thuốc giảm cân, thực phẩm chức năng không đạt chất lượng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người dân, thậm chí kéo dài nhiều năm mới bị phát hiện".