Tiến độ tăng tốc nhưng không đồng đều

Đặc biệt trong tháng 5, lượng vốn giải ngân tăng thêm gần 68.000 tỷ đồng so với thời điểm cuối tháng 4. Một số đơn vị trung ương đã đạt tỷ lệ giải ngân rất ấn tượng, điển hình như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam với mức vượt 86%, Đài Tiếng nói Việt Nam đạt trên 73%, Ngân hàng Chính sách xã hội và Bộ Công an lần lượt vượt mốc 40%.

Ở cấp địa phương, những địa phương có tỷ lệ giải ngân “bứt tốc” gồm Phú Thọ (62,7%), Thanh Hóa (57,8%) và Lào Cai (51,8%). Nhóm địa phương đạt từ 45% đến 51% cũng cho thấy nỗ lực lớn, gồm Thái Nguyên, Nam Định, Hà Giang, Hà Tĩnh, Hà Nam, Ninh Bình, Bà Rịa - Vũng Tàu và Thừa Thiên Huế.

Tuy nhiên, sự chênh lệch vẫn rất lớn khi có tới 7 tỉnh, thành phố giải ngân chưa đến 15% vốn được giao. Một số bộ, ngành Trung ương cũng trong tình trạng tương tự, thậm chí chưa đạt 10% tiến độ, đặt ra nhiều dấu hỏi về hiệu quả triển khai và tính sẵn sàng của các dự án đầu tư công tại đây.

Ảnh minh hoạ: TTXVN

Những "nút thắt" chưa được tháo gỡ

Theo Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân vẫn bị kéo chậm bởi các vướng mắc kéo dài qua nhiều năm nhưng chưa được giải quyết dứt điểm. Một trong những rào cản lớn nhất là công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Nhiều địa phương vẫn loay hoay với việc xác định nguồn gốc đất, chưa đạt được đồng thuận về mức đền bù, hoặc gặp khó khăn pháp lý do đất đã qua nhiều lần chuyển nhượng.

Việc chậm ban hành bảng giá đất tại các địa phương cũng ảnh hưởng lớn, đặc biệt sau quá trình sáp nhập đơn vị hành chính theo Luật Đất đai 2024. Cùng với đó, biến động thị trường vật liệu xây dựng - từ thiếu hụt đất, cát đắp nền đến giá nguyên vật liệu leo thang – khiến nhiều nhà thầu không thể duy trì tiến độ, buộc phải đề xuất điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Một rào cản đáng chú ý khác là sự thay đổi trong bộ máy hành chính địa phương. Việc chuyển đổi mô hình tổ chức theo hướng chính quyền hai cấp dẫn đến tình trạng gián đoạn trong quản lý dự án. Nhiều hồ sơ phải điều chuyển, điều chỉnh lại kế hoạch vốn, dẫn đến việc chậm trễ trong giải ngân.

Giải pháp quyết liệt và thực chất

Trước thực trạng này, Bộ Tài chính đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ, đặc biệt trong việc rà soát và tháo gỡ khó khăn, đồng thời phân bổ lại kế hoạch vốn phù hợp với tình hình triển khai thực tế.

Một giải pháp trọng tâm là xử lý triệt để các dự án chậm tiến độ vì vướng giải phóng mặt bằng. Bộ cũng đề nghị các địa phương cập nhật và điều chỉnh kế hoạch vốn theo mô hình tổ chức mới để tránh tình trạng đứt gãy quản lý đầu tư công.

Đáng chú ý, các chủ đầu tư buộc phải xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết theo từng mốc thời gian, báo cáo định kỳ kết quả thực hiện. Trường hợp không đảm bảo tiến độ, vốn sẽ bị thu hồi và điều chuyển sang các dự án cấp thiết hơn, có khả năng giải ngân cao hơn.

Đối với những đơn vị xin giảm kế hoạch vốn, Bộ Tài chính nhấn mạnh vẫn sẽ đánh giá hiệu quả giải ngân dựa trên phần vốn đã được điều chỉnh, tránh tình trạng “xin giảm để né chỉ tiêu”, làm suy yếu áp lực thực thi nhiệm vụ thực tế.

Đầu tư công là động lực phục hồi tăng trưởng

Trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức từ bên ngoài và sức cầu nội địa yếu, đầu tư công là một trong những "đầu kéo" quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng và khơi thông dòng vốn đầu tư. Do đó, việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân không chỉ mang ý nghĩa quản lý ngân sách mà còn là một yêu cầu cấp thiết để hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế.

Với mục tiêu giải ngân toàn bộ kế hoạch vốn trong năm 2025, Bộ Tài chính khẳng định, đã đến lúc các đơn vị phải chuyển từ "ra soát" sang "hành động", từ "báo cáo" sang "thực hiện". Không còn chỗ cho sự chần chừ, bởi chậm trễ không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội tăng trưởng bền vững của quốc gia.

Tuệ Lâm