Thực tế, những cơn mưa rừng có thể gây nguy hiểm chỉ sau vài chục phút. Khi trời đang nắng đẹp, một cơn mưa cục bộ bất ngờ ở đầu nguồn cũng có thể khiến các con suối trở thành dòng lũ bùn chảy xiết, cuốn theo đất đá và cành cây. Địa hình rừng núi phức tạp, thiếu tầm nhìn, không có đường thoát hiểm và không có sóng điện thoại khiến người gặp nạn gần như không thể gọi cứu hộ hay nhanh chóng di chuyển đến nơi an toàn. Các thiết bị như GPS, đèn pin, áo mưa hay còi cứu hộ có thể giúp ích, nhưng không phải nhóm du khách nào cũng chuẩn bị đầy đủ.

Không chỉ riêng mưa lũ, việc khám phá hang động hay đi rừng trong điều kiện thời tiết bình thường cũng không ít lần dẫn đến tai nạn chết người. Những trường hợp du khách tự ý thám hiểm khu vực nguy hiểm mà không có người dẫn đường, không thiết bị bảo hộ hay sơ đồ khu vực rõ ràng thường để lại hậu quả nghiêm trọng. Sau những tai nạn, nhiều khu du lịch mới được bổ sung bảng cảnh báo, nhưng việc này diễn ra muộn và chỉ mang tính đối phó.

Ảnh minh họa.

Một trong những vấn đề nghiêm trọng hiện nay là sự tự phát trong tổ chức các tour mạo hiểm. Nhiều nhóm tự tổ chức chuyến đi mà không kiểm tra tình hình thời tiết, không nắm rõ địa hình, thiếu người dẫn đường chuyên nghiệp và không có phương án thoát hiểm nếu thời tiết chuyển xấu. Trong điều kiện đó, chỉ một cơn mưa kéo dài vài chục phút cũng đủ để đẩy cả đoàn vào tình thế nguy hiểm.

Các chuyên gia cho rằng, lỗ hổng lớn nhất nằm ở hệ thống cảnh báo và phản ứng tại chỗ. Nhiều điểm du lịch sinh thái hiện vẫn phụ thuộc vào kinh nghiệm cá nhân hoặc cảm quan thời tiết thay vì dữ liệu khoa học. Không ít nơi hoàn toàn không có biển cảnh báo, bản đồ rủi ro, trạm quan sát hay kế hoạch sơ tán khách khi thời tiết xấu. Khi xảy ra sự cố như lũ quét, sạt lở hay mất liên lạc, công tác cứu hộ thường bị chậm trễ do thiếu sóng điện thoại, phương tiện tiếp cận khó khăn và lực lượng ứng cứu thiếu chuyên môn.

Tình trạng này cũng phản ánh sự lúng túng của nhiều địa phương khi phải cân bằng giữa phát triển kinh tế và đảm bảo an toàn cho du khách. Các điểm đến tự phát thường mang lại nguồn thu nhanh, nhưng lại chưa được đưa vào hệ thống giám sát thiên tai chuyên nghiệp. Ở nhiều nơi, hoàn toàn không có trạm đo mưa, cảm biến dòng chảy hay kết nối dữ liệu thời tiết thời gian thực. Việc thiếu vắng bản đồ rủi ro thiên tai công khai khiến cả du khách lẫn người tổ chức tour đều không thể đánh giá chính xác nguy cơ trong hành trình.

Trong khi đó, tại nhiều quốc gia phát triển, các khu trekking đều có bảng cảnh báo nguy cơ lũ quét, sạt lở đất, bản đồ thoát hiểm, trạm thông tin dự phòng và quy định sơ tán nghiêm ngặt. Du khách không chỉ được cung cấp thông tin thời tiết theo thời gian thực mà còn được hướng dẫn cụ thể về những đoạn đường nguy hiểm và phương án ứng phó.

Để tránh trở thành nạn nhân của những chuyến du lịch mạo hiểm, các chuyên gia khuyến cáo: Du khách cần theo dõi dự báo thời tiết tại nơi mình đến, tránh lựa chọn tour đi rừng, suối, hang động trong điều kiện thời tiết không ổn định. Cần hỏi rõ về phương án dự phòng và bảo hiểm du lịch, tuyệt đối không dựng trại ở khu vực trũng, lòng suối, bãi đá. Các vật dụng như đèn pin, áo mưa, pin sạc, còi cứu hộ cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, và nên đi theo nhóm có người dẫn đường rõ ràng, chuyên nghiệp.

Tiềm năng phát triển du lịch mạo hiểm tại Việt Nam là rất lớn, đặc biệt với các địa hình núi non, sông suối và hang động hoang sơ. Tuy nhiên, để loại hình này phát triển bền vững và an toàn, cần có sự đầu tư nghiêm túc về cơ sở hạ tầng, con người, hệ thống cảnh báo thiên tai, và sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp du lịch. Du lịch mạo hiểm không thể mãi tồn tại theo kiểu “tùy cơ ứng biến”, bởi cái giá phải trả có thể là mạng sống.

T.An