Việc Bộ Tài chính công bố tổng hợp ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài sản mã hóa cho thấy một bước chuyển quan trọng trong tư duy quản lý: Từ thí điểm thận trọng sang chủ động hoàn thiện khung pháp lý nhằm kiểm soát rủi ro, bảo vệ nhà đầu tư và giữ ổn định thị trường.

Một điểm nổi bật trong các ý kiến góp ý là đề xuất nâng mức xử phạt đối với hành vi giao dịch tài sản mã hóa trái quy định. Bộ Công an cho rằng mức phạt 10 - 30 triệu đồng như dự thảo ban đầu chưa đủ sức răn đe, nhất là trong bối cảnh nhiều nhà đầu tư cố tình giao dịch không thông qua tổ chức được cấp phép. Việc đề xuất nâng mức phạt lên 30 - 50 triệu đồng và được cơ quan soạn thảo tiếp thu cho thấy yêu cầu tăng cường kỷ luật thị trường đã trở nên cấp thiết.

Ảnh minh hoạ.

Ở góc độ doanh nghiệp, Công ty cổ phần Công nghệ số SSI thậm chí đề xuất mức xử phạt cao hơn, từ 70 - 100 triệu đồng. Dù chưa được chấp thuận, đề xuất này phản ánh một thực tế nếu chế tài quá nhẹ, thị trường tài sản mã hóa vốn còn non trẻ rất dễ trở thành “vùng xám” cho các hành vi lách luật, đầu cơ và trục lợi từ sự thiếu hiểu biết của nhà đầu tư.

Không chỉ nhà đầu tư, trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa cũng được đặt lên bàn nghị sự. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng hành vi không bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống công nghệ thông tin và không bảo vệ tài sản khách hàng là vi phạm cốt lõi, cần xử phạt nghiêm khắc hơn.

Lập luận này hoàn toàn xác đáng khi Nghị quyết 5/2025 của Chính phủ đã yêu cầu các tổ chức cung cấp dịch vụ phải đạt tiêu chuẩn an toàn hệ thống công nghệ thông tin cấp độ cao trước khi vận hành, đồng thời chịu trách nhiệm bồi thường nếu xảy ra thiệt hại.

Trong bối cảnh các sự cố an ninh mạng có thể gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng, mức phạt 100 - 150 triệu đồng như dự thảo ban đầu rõ ràng chưa tương xứng. Việc nâng mức phạt tối đa lên 200 triệu đồng trong bản dự thảo cập nhật là bước đi cần thiết, thể hiện quan điểm lấy an toàn hệ thống và quyền lợi nhà đầu tư làm trọng tâm.

Đáng chú ý hơn, đề xuất của SSI về việc áp dụng mức phạt tương đương lĩnh vực chứng khoán lên tới hàng tỷ đồng đã mở ra một cuộc tranh luận lớn. Xét về giá trị giao dịch và mục đích đầu tư, tài sản mã hóa có nhiều điểm tương đồng với chứng khoán.

Tuy nhiên, phản hồi của cơ quan soạn thảo cho thấy ranh giới pháp lý hiện vẫn là “điểm nghẽn”, bởi mức phạt tối đa đã được Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định theo từng lĩnh vực cụ thể. Trong giai đoạn thí điểm, việc áp dụng khung phạt quá cao có thể vượt quá hành lang pháp lý cho phép.

Một điểm tích cực khác là đề xuất bổ sung biện pháp buộc hoàn trả tiền cho nhà đầu tư, kể cả tiền lãi. Việc tiếp thu quy định hủy bỏ đợt chào bán, phát hành và hoàn trả tiền cho nhà đầu tư cho thấy tư duy quản lý đã tiến thêm một bước đó là không chỉ xử phạt vi phạm mà còn khắc phục hậu quả, bảo vệ thực chất quyền lợi của người tham gia thị trường.

Tổng thể, những điều chỉnh trong dự thảo Nghị định cho thấy Nhà nước đang đi theo hướng thận trọng nhưng không thụ động, vừa siết chặt kỷ cương để ngăn ngừa rủi ro, vừa để ngỏ khả năng điều chỉnh chính sách khi thị trường tài sản mã hóa phát triển đầy đủ và rõ nét hơn. Trong giai đoạn thí điểm, chế tài đủ mạnh không chỉ để xử phạt mà còn để định hình hành vi, tạo nền tảng cho một thị trường minh bạch, an toàn và bền vững trong tương lai.