Tháo gỡ “điểm nghẽn” thể chế trong đầu tư đường sắt
Trong nhiều năm qua, lĩnh vực đường sắt được xác định là một phần không thể thiếu trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tải cho đường bộ, nâng cao hiệu quả vận chuyển hàng hóa và hành khách. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành đường sắt Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, tụt hậu so với các loại hình vận tải khác. Một trong những nguyên nhân chính là do những “điểm nghẽn” về thể chế và cơ chế đầu tư.
Việc tháo gỡ “nút thắt” thể chế không chỉ là yêu cầu cấp thiết để phát triển hạ tầng đường sắt, mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hướng tới phát triển bền vững hệ thống giao thông Việt Nam trong tương lai.
Một tháng sau khi nhận chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, mới đây, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã ký Tờ trình số 39/TTr-BXD báo cáo Chính phủ về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt.
![]() |
Ảnh minh hoạ. |
Tờ trình nêu rõ, Nghị quyết nhằm ban hành thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để áp dụng chung cho một số dự án đường sắt cấp bách, gồm tuyến Hà Nội - Đồng Đăng, tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái và một số tuyến đường sắt cấp bách theo quyết định của cấp có thẩm quyền bảo đảm đồng bộ, thống nhất và chủ động trong thực hiện.
Nghị quyết nếu được thông qua sẽ giải quyết một số vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn, thực hiện thành công các chỉ đạo mới của cấp có thẩm quyền; tiếp tục huy động nguồn lực đầu tư, rút ngắn tối đa trình tự, thủ tục, thời gian chuẩn bị đầu tư, tiến độ thực hiện, đào tạo nguồn nhân lực để triển khai thực hiện các dự án.
Đồng thời, Nghị quyết còn góp phần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương trong việc triển khai đầu tư phù hợp với tình hình thực tế, đặc điểm và yêu cầu phát triển, phát huy tính chủ động, tích cực của các địa phương, bảo đảm hiệu quả đầu tư.
Đặc biệt, với tổng nhu cầu vốn đầu tư các dự án đường sắt quốc gia và hệ thống đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM lên tới hơn 5,5 triệu tỷ đồng được triển khai trong thời gian từ năm 2025 đến năm 2045, nghị quyết này còn nhằm thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo; chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển đường sắt, phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và về phát triển kinh tế tư nhân.
Theo người đứng đầu ngành xây dựng, thực tiễn công tác đầu tư xây dựng các dự án đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị trong thời gian vừa qua cho thấy, còn nhiều khó khăn, vướng mắc, tập trung vào các vấn đề chính như: huy động nguồn lực; trình tự, thủ tục đầu tư; việc triển khai thực hiện quy hoạch; công tác giải phóng mặt bằng; công tác đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt…
Để đẩy nhanh triển khai các dự án đường sắt theo quy hoạch (Hà Nội - Đồng Đăng, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, TP.HCM - Cần Thơ, Biên Hòa - Vũng Tàu, Thủ Thiêm - Long Thành, Suối Tiên - Thủ Dầu Một…), cần phải có các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, vượt trội. Bên cạnh đó, việc đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt mới đã được các cấp có thẩm quyền đánh giá là việc khó, có những dự án được xác định là chưa có tiền lệ và cũng đã cho phép Chính phủ tiếp tục đề xuất điều chỉnh, bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt.
Theo lãnh đạo Bộ Xây dựng, việc xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để áp dụng chung cho đầu tư xây dựng các dự án đường sắt là rất cần thiết và cấp bách để tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, hiện thực hóa mục tiêu đầu tư hoàn thành mạng lưới đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị theo quy hoạch.
Thiết nghĩ, các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống đường sắt nếu được Quốc hội thông qua sẽ không chỉ khai phóng nguồn lực xã hội, tinh thần dám nghĩ, dám làm, mà còn kích hoạt thị trường công nghiệp đường sắt trị giá hàng triệu tỷ đồng.
Bình luận