Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn - Kiếp Bạc nằm trên địa bàn ba địa phương: Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng. Với Phật giáo Trúc Lâm làm cốt lõi, khu di sản là biểu tượng nổi bật cho sự kết tinh giữa tư tưởng Phật giáo Đại thừa, đạo đức Nho giáo, vũ trụ quan Đạo giáo và tín ngưỡng bản địa Việt Nam. Hệ tư tưởng này được hình thành từ thế kỷ XIII, gắn với thời kỳ phát triển rực rỡ của nhà Trần và đặc biệt là vai trò của Phật hoàng Trần Nhân Tông, người sáng lập Thiền phái Trúc Lâm.

Lễ hội Yên Tử thường diễn ra từ mùng 10 đến hết tháng 3 âm lịch. Ảnh: TTXVN

Không chỉ là trung tâm tôn giáo - văn hóa tâm linh, hệ thống di tích như chùa, am, tháp, bia đá, mộc bản và tuyến hành hương trải dài từ Yên Tử đến Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn - Kiếp Bạc đã trở thành nơi lưu giữ, phản ánh đầy đủ các giai đoạn phát triển, thể chế hóa và phục hưng của Phật giáo Trúc Lâm. Những giá trị tư tưởng khoan dung, tự chủ, hòa hợp với thiên nhiên mà Phật giáo Trúc Lâm truyền tải cũng phù hợp với mục tiêu cốt lõi của UNESCO về giáo dục, văn hóa hòa bình và phát triển bền vững.

Việc ghi danh quần thể này là minh chứng rõ ràng cho sự kết hợp độc đáo giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong quá trình kiến tạo bản sắc dân tộc. Không gian cảnh quan linh thiêng được định hình qua hàng thế kỷ tương tác mật thiết giữa con người và thiên nhiên, trong đó các giá trị đạo đức như lòng yêu chuộng hòa bình, nhân ái, tu dưỡng bản thân đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa riêng biệt. Đây cũng là điểm đến tâm linh đón hàng triệu lượt khách hành hương mỗi năm, đóng vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng.

Theo đại diện Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, việc được công nhận là Di sản Thế giới không chỉ là niềm tự hào của ba địa phương sở hữu di tích mà còn là thành quả chung của cả nước. Sự kiện này góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, đồng thời mở ra cơ hội thuận lợi trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách hiệu quả, bền vững. Đây cũng là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với các mục tiêu chung của UNESCO, đặc biệt trong bảo vệ các giá trị văn hóa nhân loại.

Sự ghi danh còn có ý nghĩa thúc đẩy liên kết vùng giữa ba địa phương Quảng Ninh, Hải Phòng và Bắc Ninh, tạo nên một không gian di sản thống nhất, qua đó quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tới bạn bè quốc tế. Tuy nhiên, vinh dự đi kèm với trách nhiệm. Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản đòi hỏi các cấp, ngành, địa phương liên quan cần nâng cao nhận thức, triển khai các giải pháp đồng bộ và thiết thực theo đúng tinh thần của Công ước Di sản Thế giới.

Trong nội dung phát biểu đáp từ tại kỳ họp, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh, thành công này là kết quả của nhiều năm quan tâm, đầu tư bảo tồn, tu bổ các công trình di tích, nghiên cứu, nhận diện giá trị để lập hồ sơ đề cử trong nước và quốc tế. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các địa phương sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới theo hướng bền vững, thực hiện tốt mô hình quản lý các Di sản thế giới ở Việt Nam. Điều này đã được cụ thể hóa bằng Luật Di sản văn hóa năm 2024, với việc bổ sung các quy định phát triển bền vững theo quan điểm của UNESCO, xây dựng kế hoạch quản lý di sản, đánh giá tác động di sản, gắn bảo tồn di tích với bảo vệ di sản phi vật thể, phục vụ cộng đồng ngày càng tốt hơn.

Sự công nhận của UNESCO đối với Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn - Kiếp Bạc là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập văn hóa quốc tế của Việt Nam, là bước tiến mới trong việc lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc ra toàn cầu.

T.An (t/h)