Nghị định 172/2025 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, thay thế Nghị định số 112/2020/NĐ-CP và Nghị định số 71/2023/NĐ-CP. Việc ban hành nghị định mới nhằm thể chế hóa kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng, khắc phục những bất cập phát sinh trong thực tiễn xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức, nhất là sau khi chính quyền địa phương chuyển từ mô hình ba cấp sang hai cấp theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi.

Theo quy định mới, thời hạn xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức được giới hạn không quá 90 ngày kể từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm đến khi có quyết định xử lý của cấp có thẩm quyền. Trường hợp vụ việc có tình tiết phức tạp cần thêm thời gian xác minh thì có thể gia hạn nhưng không quá 150 ngày.

Ảnh minh họa.

Về hình thức xử lý kỷ luật, nghị định chia rõ các hình thức áp dụng đối với cán bộ gồm: khiển trách, cảnh cáo, cách chức và bãi nhiệm. Đối với công chức, các hình thức gồm: khiển trách, cảnh cáo, cách chức (áp dụng cho công chức lãnh đạo, quản lý) và buộc thôi việc.

Hình thức khiển trách áp dụng đối với cán bộ, công chức vi phạm lần đầu, gây hậu quả ít nghiêm trọng. Các vi phạm có thể bao gồm việc không thực hiện đúng nghĩa vụ, vi phạm đạo đức công vụ, vi phạm pháp luật về phòng chống tham nhũng, tệ nạn xã hội, trật tự an toàn xã hội, hoặc những quy định nội bộ trong cơ quan, đơn vị.

Hình thức cảnh cáo áp dụng khi cán bộ, công chức đã bị khiển trách mà tái phạm hoặc có hành vi vi phạm lần đầu nhưng gây hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, công chức lãnh đạo để xảy ra vi phạm nghiêm trọng trong phạm vi phụ trách mà không có biện pháp ngăn chặn cũng có thể bị áp dụng hình thức này.

Cách chức được áp dụng đối với công chức lãnh đạo, quản lý vi phạm nghiêm trọng đã từng bị cảnh cáo mà tái phạm hoặc vi phạm lần đầu nhưng gây hậu quả rất nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ. Trường hợp sử dụng giấy tờ không hợp pháp để được quy hoạch, bầu cử, bổ nhiệm cũng bị xử lý bằng hình thức này.

Buộc thôi việc là hình thức kỷ luật cao nhất đối với công chức. Hình thức này được áp dụng nếu người vi phạm đã từng bị cách chức hoặc cảnh cáo mà tiếp tục vi phạm. Ngoài ra, công chức có hành vi vi phạm nghiêm trọng lần đầu nhưng không có thái độ tiếp thu, sửa chữa, hoặc bị phát hiện sử dụng văn bằng, chứng chỉ giả, nghiện ma túy (có kết luận của cơ sở y tế hoặc thông báo từ cơ quan có thẩm quyền) cũng bị buộc thôi việc.

Riêng với cán bộ, nếu vi phạm các quy định của Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Bầu cử hoặc quy định pháp luật khác liên quan thì sẽ bị áp dụng hình thức bãi nhiệm. Thẩm quyền và trình tự bãi nhiệm sẽ thực hiện theo đúng quy định hiện hành.

Việc bỏ hai hình thức kỷ luật giáng chức và hạ bậc lương là nhằm thống nhất với Luật Cán bộ, công chức năm 2025, đồng thời khắc phục những chồng chéo, không phù hợp trong quá trình thực thi. Nghị định mới góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý cán bộ, công chức, nâng cao kỷ luật, kỷ cương hành chính, đồng thời bảo đảm quyền và nghĩa vụ hợp pháp của người bị xử lý kỷ luật trong thực tế.

P.T