Trên cơ sở ý kiến của doanh nghiệp, hiệp hội, VCCI vừa có văn bản góp ý vào Hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), với nhiều đề xuất quan trọng liên quan đến đồ uống có đường và thức uống đại mạch.

Theo VCCI, Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật đã có Báo cáo tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 2009 đến nay. Tuy nhiên, báo cáo tổng kết chưa cung cấp được thông tin về việc thực hiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã giúp hạn chế tác động tiêu cực của các mặt hàng chịu thuế như thế nào, cũng như các tác động đến doanh nghiệp và người dân.

Ví dụ, báo cáo mới chỉ nói rằng việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đã làm giảm tiêu thụ rượu bia, thuốc lá nhưng mức giảm cụ thể là bao nhiêu (so với trường hợp giả định không có thuế), và từ đó giúp nâng cao sức khoẻ của người dân, giảm tai nạn giao thông như thế nào. Nếu không tính toán được số liệu này thì không đủ cơ sở để xác định việc thực hiện Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt có tác dụng tích cực trên thực tế thời gian qua hay không.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung đánh giá định lượng và cụ thể hơn về tác động của việc thực thi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt 2008 trong 14 năm qua.

Ảnh minh họa: (Bảo Thoa)

Theo VCCI, Dự thảo đề nghị bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với lý do để bảo vệ sức khoẻ người dân chống lại tình trạng thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường. Đề xuất này dựa trên nhiều nghiên cứu trên thế giới về mối liên hệ giữa đồ uống bổ sung đường và tình trạng thừa cân béo phì.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho rằng đề xuất này chưa cân nhắc đến một số đặc thù riêng của Việt Nam. Thứ nhất, theo thống kê của WHO, tỷ lệ thừa cân béo phì của Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất thế giới. Thứ hai, đồ uống có đường chỉ đóng góp một phần rất nhỏ về lượng calo trong khẩu phần ăn của người dân Việt Nam so với các nước khác.

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, trên thế giới, số lượng quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống bổ sung đường là 54/193 quốc gia. Hiện nay, chưa có bằng chứng tại các nước trên cho thấy thuế này có tác dụng giảm béo phì. Đan Mạch đã bãi bỏ chính sách này vì không có tác động đáng kể đến sức khoẻ người tiêu dùng.

Đánh thuế tiêu thụ đối với đồ uống có đường (được hiểu là đồ uống đóng chai công nghiệp) có thể sẽ khiến người tiêu dùng dịch chuyển sang sử dụng các loại đồ uống có đường khác được sản xuất thủ công như nước giải khát tự pha đóng chai, đóng vào cốc mang về (như trà sữa, cà phê mang đi…). Điều này có thể khiến mục tiêu chính sách không đạt được.

Với các lý do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá tác động kỹ hơn đối với việc bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo đó, đề xuất này cần được thuyết minh kỹ hơn bằng các số liệu cụ thể về dự kiến mục tiêu giảm thừa cân béo phì tương ứng với mỗi mức thuế suất.

Bên cạnh đó, Dự thảo đề nghị bổ sung thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Lý do được cơ quan soạn thảo đưa ra là vì “sản phẩm thức uống đại mạch có quy trình sản xuất và nguyên liệu giống với mặt hàng bia, hình thức bề ngoài của sản phẩm giống bia, vẫn có mùi vị đặc trưng như bia, chỉ khác tên gọi, giá bán xấp xỉ như nhau nên có thể coi là sản phẩm tương tự bia không cồn”.

“Dự thảo không chỉ ra bất kỳ tác động tiêu cực đến xã hội hay tính xa xỉ của việc tiêu thụ loại đồ uống này. Việc thức uống đại mạch giống bia, nhưng không có cồn, không thể được coi là lý do để đánh thuế”, văn bản góp ý của VCCI nêu rõ.

Cũng theo VCCI, đây là loại đồ uống có tác dụng thay thế bia, nhưng lại không có cồn nên không gây những tác động tiêu cực như khi lạm dụng các đồ uống có cồn khác (ảnh hưởng sức khoẻ, tai nạn giao thông, bạo lực gia đình…). Chính vì tác dụng thay thế bia như vậy, nên nếu đánh thuế loại đồ uống này, vô hình chung sẽ khiến người tiêu dùng chuyển hướng sang sử dụng nhiều bia hơn, gây nhiều tác động tiêu cực.

Do đó, cơ quan này cũng đề nghị cơ quan soạn thảo loại bỏ thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn ra khỏi diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.