Phân loại cá ở cảng Sa Kỳ, tỉnh Quảng Ngãi trước khi xuất bán. (Ảnh minh họa: Văn Luận)

Ngành thủy sản vượt mốc 10 tỷ USD năm 2022

Hồi tháng 12/2022, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã tổ chức lễ mừng xuất khẩu thủy sản đạt 10 tỷ USD.

Theo VASEP, ngành thủy sản vượt mốc 10 tỷ USD năm 2022, ngoài những nỗ lực không ngừng của cộng đồng doanh nghiệp, thì thành tích này có được là nhờ vào sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) và các cơ quan bộ, ngành trong việc đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn và đưa ra các giải pháp kịp thời.

Xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt 10 tỷ USD đã góp phần đưa ngành thủy sản trở thành quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn thứ 3 thế giới. Những thành tích này là công lao to lớn của tất cả các bên liên quan trong chuỗi cung ứng ngành thủy sản, trong đó công lao lớn nhất là của các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản.

Theo số liệu Hải quan, trong top 100 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản đều có doanh số từ 20 triệu USD trở lên, và đóng góp hơn 75% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành với các mặt hàng xuất khẩu đều tăng trưởng dương hai con số.

Bên cạnh việc mừng xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt 10 tỷ USD. Hồi cuối năm 2022, VASEP cũng đã có báo cáo các khó khăn, vướng mắc tác động tới năng lực sản xuất, xuất khẩu và sức cạnh tranh của doanh nghiệp thủy sản cuối năm 2022 và năm 2023 đến Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan.

Theo báo cáo này, VASEP cho rằng, doanh nghiệp gặp vướng mắc trong cắt, giảm hạn mức tín dụng cho vay của các ngân hàng thương mại (NHTM).

Theo VASEP, từ giữa năm 2022 đến nay và đặc biệt trong thời điểm hiện tại, nhiều chi nhánh của các NHTM tại các địa phương đã cắt giảm mạnh tín dụng với các doanh nghiệp thủy sản mặc dù hạn mức tín dụng của nhiều doanh nghiệp mới chỉ giải ngân được 60-80% nhưng không được giải ngân, khiến nhiều doanh nghiệp lớn có nhu cầu vốn nhiều không đủ tiền để thu mua nguyên liệu thủy sản, vật tư cho sản xuất. Doanh nghiệp phải hoạt động cầm chừng, ảnh hưởng đến tăng trưởng và xuất khẩu của ngành. Thậm chí, có doanh nghiệp đang triển khai các dự án sản xuất thủy sản đã phải ngừng thi công.

"Các doanh nghiệp vẫn nhận thức rằng trong hoàn cảnh hiện nay điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng là trên cân đối chung nhằm ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, với hoạt động sản xuất và xuất khẩu thủy sản trong năm 2022 có sự tăng trưởng mạnh một cách bất ngờ ở giai đoạn đầu năm nên doanh nghiệp khó tự cân đối nguồn vốn tăng nếu không có sự điều chỉnh tăng nguồn tín dụng từ ngân hàng, giúp các doanh nghiệp tiếp cận tín dụng, duy trì tốc độ tăng trưởng trong hoạt động xuất khẩu", VASEP ý kiến.

Theo VASEP, khó khăn nữa đó là thiếu lao động và thách thức cho việc đảm bảo năng lực sản xuất, cung ứng hàng hóa cho thế giới. Hiện nay, tại các tỉnh sản xuất thủy sản tập trung, tình trạng thiếu lao động làm việc trong các nhà máy cũng là một quan ngại với cộng đồng doanh nghiệp. Việc này gây sức ép lớn đến các doanh nghiệp, ảnh hưởng đến tiến độ, cam kết giao hàng và khó khăn để gia tăng công suất. Ngoài ra, một khó khăn khác của doanh nghiệp là thách thức và chi phí tuân thủ xử lý môi trường.

Trước những khó khăn trên, VASEP kiến nghị Ngân hàng Nhà nước có chỉ đạo với các NHTM tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thủy sản tiếp tục được tiếp cận nguồn vốn vay bình thường trong giai đoạn mà xuất khẩu thủy sản đang trên đà phục hồi, tăng trưởng như hiện nay và năm 2023.

VASEP mong Chính phủ, Bộ NN&PTNT và Ngân hàng Nhà nước xem xét và có giải pháp nâng mức tín dụng cho ngành nói chung và xuất khẩu thủy sản nói riêng. Kiến nghị Chính phủ có biện pháp hỗ trợ để bình ổn giá các loại vật tư đầu vào cho nuôi thủy sản, đặc biệt là giá thức ăn, con giống nuôi thủy sản, giá năng lượng cho khai thác; điều chỉnh tỷ giá đồng USD linh hoạt phù hợp, có lợi hơn đối với xuất khẩu; giảm chi phí logistic trong nước.

Về vấn đề thiếu lao động, VASEP kiến nghị cho quỹ đất để các doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân, gia tăng phúc lợi xã hội; quy hoạch khu công nghiệp - đô thị cần xem xét đến vấn đề nhà ở công nhân và hạ tầng xã hội gắn liền với khu công nghiệp; xây dựng hệ thống giao thông nông thôn nhanh hơn vừa phục vụ cho nông nghiệp vừa giúp lao động nông thôn đến các nhà máy làm hàng ngày.

Cũng theo VASEP, phần lớn doanh nghiệp nông - thủy sản còn ảnh hưởng cao của tính mùa vụ và người nông dân cũng ảnh hưởng thời vụ nên Bộ luật Lao động cần xem xét cho phép lao động các ngành làm bán thời gian nhiều hơn để vừa giải quyết tốt lao động thời vụ của các doanh nghiệp vừa giải quyết công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo cho nông dân.

Nhiều khó khăn đối với ngành thủy sản năm 2023

Trong báo cáo triển vọng đầu tư năm 2023, Công ty cổ phần Chứng khoán Phú Hưng (PHS) đưa ra nhận định rằng, bên cạnh khó khăn về đơn hàng sụt giảm và gia tăng mức độ cạnh tranh, ngành thủy sản còn gặp những khó khăn như: Đơn giá bán xu hướng giảm; chi phí đầu vào (nguồn nguyên liệu và chi phí sản xuất) tăng cao do lạm phát; lãi suất tăng cao gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu tiếp cận được nguồn vốn vay từ ngân hàng, gây khó khăn trong việc xoay vòng vốn sản xuất; tỷ giá USD tăng cao đã khiến cho chi phí nhập khẩu nguyên liệu tăng.

Trong khi đó, báo cáo thị trường do Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) công bố mới đây, đơn vị dự báo có một số yếu tố tích cực có thể hỗ trợ cho ngành thuỷ sản trong năm 2023. Cụ thể, thứ nhất, Trung Quốc - thị trường xuất khẩu thuỷ sản lớn nhất của Việt Nam mở cửa nền kinh tế sau khi từ bỏ "Zero-Covid", giúp nhu cầu tại các nhà hàng, khách sạn tăng lên đáng kể. Tuy nhiên, cá tra Việt Nam vẫn phải cạnh tranh gay gắt với cá rô phi tại nước này nên KBSV cho rằng việc Trung Quốc mở cửa chỉ giảm bớt áp lực tăng trưởng chứ không tạo sự bùng nổ tại thị trường này.

Thứ hai, cước vận tải giảm giúp các doanh nghiệp bớt gánh nặng chi phí logistics, bù đắp biên lợi nhuận khi phải giảm giá bán. Thứ ba, các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản sang thị trường Mỹ có thể sẽ được hưởng lợi trong trường hợp đồng USD tăng giá.

"Một số cổ phiếu thuỷ sản đang có mức P/E thấp nhất trong vòng 5 năm. Chúng tôi cho rằng kết quả kinh doanh sụt giảm đầu năm 2023 sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá cổ phiếu. Vì thế, nhà đầu tư nên tiếp tục theo dõi những tín hiệu đánh dấu chu kỳ tăng trở lại của ngành để tích lũy dần các cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt", KBSV khuyến cáo.