Quy định mới mở ra cơ hội cho nhiều người lao động tiếp tục tích lũy thời gian đóng BHXH để đảm bảo quyền lợi về hưu trí, dù họ không còn tham gia BHXH bắt buộc. Đây là một chính sách nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đến an sinh xã hội, giúp người dân chủ động hơn trong việc chuẩn bị cho cuộc sống khi về già.

Mức đóng và phương thức đóng linh hoạt

Theo Thông tư số 11/2025/TT-BNV, mức đóng BHXH tự nguyện được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 36 của Luật BHXH. Cụ thể, người tham gia BHXH tự nguyện hằng tháng sẽ đóng bằng 22% mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện vào Quỹ hưu trí và tử tuất.

Cán bộ BHXH Khu vực I tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện tới các tiểu thương.

Mức đóng này được xác định dựa trên thu nhập do người tham gia lựa chọn, đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với khả năng tài chính của từng cá nhân. Việc duy trì mức đóng này vào Quỹ hưu trí và tử tuất là nhằm bảo toàn và phát triển quỹ, đảm bảo chi trả lương hưu và các chế độ tử tuất khác cho người tham gia khi đến tuổi và đủ điều kiện.

Điểm đáng chú ý của quy định mới là sự đa dạng trong phương thức đóng BHXH tự nguyện, nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân. Người tham gia có thể lựa chọn một trong các phương thức sau:

- Hằng tháng: Đây là phương thức cơ bản và phổ biến, giúp người tham gia phân bổ gánh nặng tài chính đều đặn theo từng tháng.

- 3 tháng/6 tháng/12 tháng/một lần: Các phương thức này phù hợp với những người có nguồn thu nhập không ổn định theo tháng hoặc muốn thanh toán định kỳ với số tiền lớn hơn, giảm thiểu số lần giao dịch.

- Một lần cho nhiều năm về sau: Đây là một lựa chọn đặc biệt hữu ích cho những người có khả năng tài chính dồi dào và muốn đóng BHXH một lần để không phải lo lắng về việc đóng định kỳ trong tương lai. Phương thức này giúp người tham gia an tâm về thời gian đóng của mình trong nhiều năm.

- Một lần cho thời gian đóng BHXH còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu: Phương thức này được thiết kế dành riêng cho những người lao động đã gần đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng vẫn còn thiếu một khoảng thời gian đóng nhất định. Việc đóng một lần phần còn thiếu giúp họ nhanh chóng đủ điều kiện và được hưởng lương hưu sớm hơn. Công thức tính cho trường hợp này sẽ được quy định riêng để đảm bảo tính công bằng và chính xác.

Có thể nói sự linh hoạt trong các phương thức đóng không chỉ giúp người dân chủ động hơn trong việc tham gia BHXH mà còn khuyến khích nhiều đối tượng hơn tiếp cận chính sách an sinh xã hội này. Đây là minh chứng cho nỗ lực của các cơ quan quản lý trong việc thích ứng với nhu cầu đa dạng của người dân và thúc đẩy diện bao phủ BHXH.

Thời hạn đóng và quy định chi tiết về thời điểm hưởng lương hưu

BHXH Việt Nam cho biết: Thời hạn đóng cụ thể cho từng phương thức đóng BHXH tự nguyện được quy định rõ ràng tại khoản 3 Điều 36 của Luật BHXH, giúp người tham gia dễ dàng nắm bắt và thực hiện:

Đối với phương thức đóng hằng tháng, người tham gia cần đóng trong tháng đó.

Đối với phương thức đóng 3 tháng/một lần, thời hạn đóng là trong 3 tháng của kỳ đó.

Đối với phương thức đóng 6 tháng/một lần, người tham gia cần hoàn thành việc đóng trong 4 tháng đầu của kỳ đóng.

Đối với phương thức đóng 12 tháng/một lần, thời hạn đóng là trong 7 tháng đầu của kỳ đóng.

Khi chọn phương thức đóng một lần cho nhiều năm về sau, việc đóng tiền phải được thực hiện tại thời điểm đăng ký phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng.

Đối với phương thức đóng một lần cho thời gian đóng BHXH còn thiếu để đủ điều kiện hưởng lương hưu, thời điểm đóng cũng là tại thời điểm đăng ký phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng, nhưng sớm nhất là tháng liền kề trước tháng người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định.

Về điều kiện và thời điểm hưởng lương hưu, Thông tư số 11/2025/TT-BNV cũng làm rõ các trường hợp cụ thể: Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu khi đáp ứng một trong các điều kiện sau:

- Đủ điều kiện hưởng lương hưu theo Điều 98 của Luật BHXH: Nghĩa là đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên.

- Đủ điều kiện hưởng lương hưu theo khoản 9 Điều 141 của Luật BHXH: Áp dụng cho người tham gia BHXH tự nguyện trước ngày 1/1/2021, có từ đủ 20 năm đóng BHXH tự nguyện trở lên và đủ 60 tuổi đối với nam, đủ 55 tuổi đối với nữ. Trường hợp người lao động có nguyện vọng hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 98 của Luật BHXH năm 2024 thì vẫn được phép.

Thời điểm hưởng lương hưu của người tham gia BHXH tự nguyện được tính toán chi tiết theo từng trường hợp:

Trường hợp thông thường (đủ điều kiện hưởng lương hưu): Lương hưu được tính từ ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Trường hợp người tham gia tiếp tục đóng BHXH tự nguyện sau khi đã đủ điều kiện hưởng lương hưu: Thời điểm hưởng lương hưu là ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng người đó dừng đóng và có yêu cầu hưởng lương hưu. Điều này khuyến khích người lao động tiếp tục đóng để tăng mức hưởng lương hưu.

Trường hợp đang thực hiện phương thức đóng định kỳ (3 tháng, 6 tháng, 12 tháng một lần hoặc một lần cho nhiều năm về sau) theo Luật BHXH năm 2024 mà đủ điều kiện và có yêu cầu hưởng lương hưu: Thời điểm hưởng lương hưu là ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng đủ điều kiện và có yêu cầu hưởng lương hưu.

Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian đóng từ đủ 15 năm trở lên, đủ tuổi nghỉ hưu theo Bộ luật Lao động trước ngày Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực (1/7/2025) và không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện kể từ ngày 1/7/2025: Thời điểm hưởng lương hưu là ngày Luật BHXH có hiệu lực thi hành (1/7/2025).

Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện trước ngày 1/1/2021 có từ đủ 20 năm đóng BHXH tự nguyện trở lên, đủ 60 tuổi đối với nam, đủ 55 tuổi đối với nữ trước ngày Luật BHXH có hiệu lực thi hành và không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện kể từ ngày 1/7/2025: Thời điểm hưởng lương hưu là ngày Luật BHXH có hiệu lực thi hành (1/7/2025).

Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đóng một lần cho thời gian đóng BHXH còn thiếu: Thời điểm hưởng lương hưu là ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng đóng đủ số tiền cho thời gian đóng BHXH còn thiếu.

Trường hợp không xác định được ngày sinh, tháng sinh (chỉ có năm sinh): Thời điểm hưởng lương hưu được tính từ ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định tại Điều 4 của Thông tư này. Tháng đủ tuổi nghỉ hưu sẽ được xác định trên cơ sở lấy ngày 1/1 của năm sinh làm căn cứ.

Những quy định chi tiết này của Thông tư số 11/2025/TT-BNV là cơ sở pháp lý quan trọng, giúp người dân và các cơ quan liên quan dễ dàng hơn trong việc thực hiện các thủ tục về BHXH tự nguyện, đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội cho mọi người lao động.