Những thách thức cần thay đổi

Tại Việt Nam (VN) kiểm toán năng lượng đã được chú ý trong những năm gần đây khi Chính phủ nhìn nhận được tầm quan trọng của việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Kiểm toán năng lượng ở nước ta được thực hiện bởi nhiều đơn vị khác nhau, bao gồm các cơ quan Chính phủ, công ty tư nhân và các tổ chức quốc tế. VN chúng ta cũng đã thiết lập các quy định và chính sách để thúc đẩy kiểm toán năng lượng, chẳng hạn như "Chương trình tiết kiệm năng lượng quốc gia" và "Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả".

Có thể thấy tại VN hoạt động kiểm kê khí nhà kính (GreenHouse Gas - GHG) vẫn đang trong giai đoạn đầu nhưng đã đạt được một số tiến bộ trong việc thiết lập hệ thống kiểm kê GHG quốc gia. Chúng ta đã thực hiện được một số báo cáo kiểm kê khí nhà kính như một phần trong cam kết của mình với Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) và đã thành lập Hệ thống kiểm kê quốc gia Việt Nam (VNIS). VNIS bao gồm các hướng dẫn ước tính lượng phát thải khí nhà kính từ các lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như năng lượng, nông nghiệp, chất thải và lâm nghiệp.

Kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính ở Việt Nam còn gặp nhiều thách thức.

Tuy nhiên, thực trạng về kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính ở Việt Nam còn gặp nhiều thách thức cũng như xuất hiện nhiều cơ hội để cải thiện trong tương lai.

Theo đó, kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính dựa trên dữ liệu chính xác và cập nhật về tiêu thụ năng lượng, các yếu tố phát thải và dữ liệu hoạt động. Tuy nhiên, tính sẵn có và chất lượng của dữ liệu có thể là một thách thức ở VN, đặc biệt là ở cấp ngành và khu vực. Vì vậy, Chính phủ cần tập trung cải thiện hệ thống thu thập, quản lý và báo cáo dữ liệu để đảm bảo tính chính xác cũng như độ tin cậy của kết quả kiểm toán năng lượng và kiểm kê GHG.

Mặt khác, chúng ta cần nâng cao năng lực và kỹ năng phân tích của các chuyên gia tham gia thực hiện kiểm toán năng lượng và kiểm kê GHG tại VN. Điều này bao gồm đào tạo về kỹ thuật kiểm toán năng lượng, phương pháp tính toán khí nhà kính, thu thập và phân tích dữ liệu, và các công cụ mô hình hóa. Xây dựng lực lượng lao động lành nghề trong lĩnh vực này sẽ đảm bảo rằng kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính được tiến hành hiệu quả và kết quả được sử dụng cho việc ra quyết định và xây dựng chính sách.

Rào cản tài chính và kỹ thuật cũng đang được đánh giá là một thách thức không hề nhỏ trong kiểm toán năng lượng và kiểm kê khí nhà kính ở VN. Thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo thường đòi hỏi đầu tư đáng kể vào công nghệ và cơ sở hạ tầng. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) ở VN, chiếm một phần đáng kể trong ngành công nghiệp, có thể gặp phải rào cản tài chính trong việc áp dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng.

Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật có thể phát sinh về tính sẵn có và khả năng tiếp cận của các công nghệ năng lượng tái tạo. Giải quyết những rào cản này thông qua các khuyến khích tài chính, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ xây dựng năng lực sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các khuyến nghị kiểm toán năng lượng và các biện pháp giảm thiểu khí nhà kính.

Về hành lang pháp lý, mặc dù VN đã thiết lập các chính sách và quy định liên quan đến sử dụng năng lượng hiệu quả và năng lượng tái tạo, nhưng còn có những lỗ hổng và sự thiếu nhất quán cần được giải quyết. Điều này bao gồm các vấn đề như thiếu các hướng dẫn rõ ràng về các yêu cầu kiểm toán năng lượng, các tiêu chuẩn không thống nhất về báo cáo phát thải khí nhà kính và khung pháp lý hạn chế cho phát triển năng lượng tái tạo. Việc đảm bảo khung chính sách và quy định mạnh mẽ hỗ trợ kiểm toán năng lượng, kiểm kê khí nhà kính và thực hiện các khuyến nghị sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho quản lý năng lượng bền vững ở VN.

Mặt khác, VN cần nâng cao nhận thức của các công ty, ngành công nghiệp và công chúng về lợi ích của kiểm toán năng lượng và kiểm kê GHG là rất quan trọng. Chính phủ có thể phát triển và thực hiện các chiến dịch nâng cao nhận thức và các chương trình đào tạo để giáo dục các bên liên quan về tầm quan trọng của việc sử dụng năng lượng hiệu quả, bảo tồn và báo cáo GHG chính xác. Các chương trình nâng cao năng lực cũng có thể được khởi xướng để đào tạo kiểm toán viên năng lượng và chuyên gia kiểm kê GHG, đặc biệt là ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Cuối cùng,cCần thiết lập các phương pháp và hướng dẫn chuẩn hóa cho kiểm toán năng lượng và kiểm kê GHG để đảm bảo tính nhất quán và chất lượng của các báo cáo kiểm toán. Những hướng dẫn này có thể cung cấp các hướng dẫn và quy trình rõ ràng để tiến hành kiểm toán năng lượng và ước tính lượng phát thải khí nhà kính, giúp cải thiện độ chính xác và độ tin cậy của kết quả.

Tương quan trong phát triển bền vững

Trong khi thế giới đang phải vật lộn với những thách thức của biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường do những tác động ảnh hưởng từ nền kinh tế tuyến tính và thói quen khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên vốn đang dần cạn kiệt của con người. Thế giới tiếp tục phân cực mạnh mẽ, các cuộc xung đột cả về mặt truyền thống lẫn phi truyền thống tiếp tục xảy ra mạnh mẽ. Điển hình là cuộc xung đột Nga – Ukraine đang đẩy lĩnh vực an ninh năng lượng vào tình trạng căng thẳng cao độ.

Từ đó, có thể thấy rằng, nhu cầu quản lý năng lượng bền vững đã trở nên tối quan trọng. Đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, một khía cạnh quan trọng của quản lý năng lượng bền vững là tiến hành kiểm toán năng lượng để đánh giá các mô hình tiêu thụ năng lượng, xác định sự thiếu hiệu quả và giảm phát thải khí nhà kính (GHG). Để thực hiện có hiệu quả các hoạt động này, cần có sự chung tay hợp tác của các bên liên quan nhằm phát triển một cách bền vững.

Kiểm toán năng lượng là những đánh giá toàn diện về việc sử dụng năng lượng trong các tòa nhà, quy trình công nghiệp hoặc hệ thống giao thông. Chúng liên quan đến việc xem xét có hệ thống dữ liệu tiêu thụ năng lượng, hiệu quả của thiết bị và thực tiễn vận hành để xác định các cơ hội tiết kiệm năng lượng. Kiểm toán năng lượng có thể được phân thành ba loại: cấp độ 1 (cơ bản), cấp độ 2 (chi tiết) và cấp độ 3 (cấp độ đầu tư). Mỗi cấp độ cung cấp mức độ chi tiết và độ chính xác ngày càng tăng trong việc xác định các cơ hội tiết kiệm năng lượng.

Phát thải khí nhà kính là loại khí giữ nhiệt trong bầu khí quyển của Trái đất, dẫn đến hiệu ứng nhà kính và biến đổi khí hậu sau đó. Các khí nhà kính chính bao gồm carbon dioxide (CO2), mêtan (CH4), oxit nitơ (N2O) và khí flo. Phát thải khí nhà kính là kết quả của các hoạt động khác nhau của con người, chẳng hạn như đốt nhiên liệu hóa thạch để lấy năng lượng, phá rừng, quy trình công nghiệp và giao thông vận tải.

Như vậy, mối liên hệ giữa kiểm toán năng lượng và phát thải khí nhà kính được hiểu như thế nào?

Đầu tiên, có thể thấy kiểm toán năng lượng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính bằng cách xác định các cơ hội tiết kiệm năng lượng. Tiêu thụ năng lượng trong các tòa nhà và quy trình công nghiệp góp phần đáng kể vào phát thải khí nhà kính, chủ yếu thông qua việc đốt nhiên liệu hóa thạch để sưởi ấm, làm mát và phát điện. Việc xác định những điểm thiếu hiệu quả và thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng được xác định trong quá trình kiểm toán năng lượng có thể dẫn đến giảm tiêu thụ năng lượng, giúp giảm phát thải khí nhà kính. Ví dụ, nâng cấp lên hệ thống chiếu sáng tiết kiệm năng lượng, cải thiện lớp cách nhiệt, tối ưu hóa hệ thống HVAC (Heating, Ventilation and Air Conditioning (sưởi, thông gió và điều hòa không khí) và sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo đều có thể giúp giảm phát thải khí nhà kính.

Trong tương lai, việc tiếp tục nhấn mạnh vào kiểm toán năng lượng và mối liên hệ của chúng với phát thải khí nhà kính sẽ rất quan trọng trong việc đạt được các hoạt động quản lý năng lượng bền vững và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Hơn nữa, kiểm toán năng lượng có thể xác định các cơ hội để tối ưu hóa các quy trình và hoạt động, dẫn đến giảm tiêu thụ năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính trong các quy trình công nghiệp. Điều này có thể bao gồm tối ưu hóa lịch trình sản xuất, nâng cao hiệu quả của thiết bị và thực hiện các cải tiến quy trình để giảm thiểu lãng phí năng lượng. Ngoài ra, kiểm toán năng lượng có thể xác định các cơ hội cho các phương thức vận chuyển thay thế, chẳng hạn như sử dụng xe điện hoặc xe hybrid, giảm phát thải khí nhà kính liên quan đến giao thông vận tải.

Kiểm toán năng lượng trong việc giảm phát thải khí nhà kính mang lại nhiều lợi ích mà các quốc gia, kể cả các quốc gia phát triển cũng đặc biệt chú trọng.

Theo đó, việc thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng được xác định trong quá trình kiểm toán năng lượng có thể giúp tiết kiệm đáng kể chi phí thông qua giảm tiêu thụ năng lượng và giảm hóa đơn tiện ích. Kế đến là sự tác động trực tiếp đến môi trường thông qua thúc đẩy sự giảm phát thải khí nhà kính thông qua kiểm toán năng lượng góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu và giảm thiểu tác động môi trường liên quan đến tiêu thụ năng lượng.

Từ đó, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cũng dần được nâng cao. Các tổ chức có thể chứng minh cam kết của mình đối với tính bền vững và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp bằng cách thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng được xác định trong quá trình kiểm toán năng lượng.

Ngoài ra quá trình kiểm toán năng lượng cũng thúc đẩy sự tuân thủ các quy định của luật lệ trong lĩnh vực này. Nhiều quốc gia và khu vực có các quy định và chính sách nhằm giảm phát thải khí nhà kính. Tiến hành kiểm toán năng lượng có thể giúp các tổ chức tuân thủ các quy định này và tránh bị xử phạt.

Thêm một lợi ích rất rõ ràng đó là các tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý năng lượng bền vững, bao gồm cả kiểm toán năng lượng, có thể nâng cao danh tiếng của họ đối với các bên liên quan, bao gồm khách hàng, nhà đầu tư và nhân viên.

Như vậy ta có thể kết luận, kiểm toán năng lượng đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định các cơ hội tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Bằng cách tối ưu hóa mức tiêu thụ năng lượng trong các tòa nhà, quy trình công nghiệp và giao thông vận tải, kiểm toán năng lượng góp phần quản lý năng lượng bền vững và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Các tổ chức có thể hưởng lợi từ chi phí thấp hơn, tuân thủ các quy định và thương hiệu được cải thiện bằng cách thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng được xác định trong quá trình kiểm toán năng lượng. Trong tương lai, việc tiếp tục nhấn mạnh vào kiểm toán năng lượng và mối liên hệ của chúng với phát thải khí nhà kính sẽ rất quan trọng trong việc đạt được các hoạt động quản lý năng lượng bền vững và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.