Tiên Dung là con vua Hùng Vương thứ 18 đã kết duyên với chàng trai đánh cá nghèo nhưng rất mực hiếu thảo. Truyền thuyết kể rằng, Chử Đồng Tử - Tiên Dung không chỉ viết nên câu chuyện tình đẹp mà còn luôn cứu giúp người đời khỏi bệnh tật, tai ương. Chính vì thế, Chử Đồng Tử được dân gian tôn vinh là một trong “Tứ bất tử” và được người đời sau thành kính, thờ phụng.

Hàng năm, xã Tự Nhiên đều tổ chức lễ hội lớn để kỷ niệm ngày Đức thánh Chử Đồng Tử gặp công chúa Tiên Dung trên bãi cát của làng (từ ngày 29/3 đến 2/4 âm lịch). Đặc biệt, lễ hội diễn ra những nghi thức mang tính biểu tượng, thể hiện rõ rệt sự gắn kết chặt chẽ giữa đời sống văn hóa của người dân với dòng sông Hồng - đó là nghi thức rước nước và rước kiệu.

Phần hội được mở rộng với các hoạt động phong phú như múa rồng, múa sinh tiền, diễn xướng dân gian, văn nghệ, thể thao... (Ảnh: H.T)

Rước nước là một nghi lễ đi thuyền ra giữa sông Hồng, múc nước vào chum rồi đem về lễ thánh. Những người cao tuổi trong xã cho rằng, việc rước nước không chỉ mang ý nghĩa cầu mong mưa thuận gió hòa, làm ăn sung túc mà còn thể hiện nét tín ngưỡng sâu sắc, nhằm tưởng nhớ về thánh Chử Đồng Tử với nghề đánh cá xuôi ngược trên sông.

Rước kiệu được cử hành long trọng đúng với nghi lễ cổ truyền, một nghi lễ trọng thể với trống chiêng rộn ràng, cờ quạt phấp phới...

Nhân dân trong và ngoài xã nô nức rước ngay từ Đình làng ra tận bờ sông Hồng. Đám rước đến tại bến sông, sẽ lấy nước cọ kiệu và diễn lại tích huyền thoại “Chử Đồng Tử gặp công chúa Tiên Dung” trên bãi tắm nàng tiên và cùng huyền thoại rồng du thuyền trên sông.

Phần hội được mở rộng với các hoạt động phong phú như múa rồng, múa sinh tiền, diễn xướng dân gian, văn nghệ, thể thao; các trò chơi dân gian, hiện đại như hát quan họ, cờ người, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương về dự lễ hội.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tự Nhiên Nguyễn Xuân Phiến cho biết, năm nay lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung xã Tự Nhiên sẽ tổ chức long trọng trong 3 ngày, từ 18 - 20/5 (tức từ ngày 29/3 - 2/4 âm lịch). Sau 3 năm tạm dừng tổ chức vì dịch Covid-19, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Tự Nhiên đã sẵn sàng cho ngày hội lớn của địa phương.

Trước đó, Ủy ban nhân dân xã Tự Nhiên đã ban hành Kế hoạch số 72/KH-UBND ngày 6/4/2023 về việc chỉ đạo, quản lý, tổ chức lễ hội truyền thống xã Tự nhiên năm 2023; thành lập Ban tổ chức, Ban chỉ đạo và 10 tiểu ban liên quan trực tiếp điều hành, thực hiện các hoạt động tổ chức lễ hội. Bên cạnh đó, công tác đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, phân luồng giao thông, phòng chống cháy nổ; các hàng quán, dịch vụ trò chơi xung quanh các khu vực diễn ra lễ hội cũng được Ban tổ chức đặc biệt lưu tâm.

Trong khuôn khổ những ngày diễn ra lễ hội năm nay, Ban Tổ chức sẽ trưng bày các nghi thức và trồng kiệu, tổ chức các hoạt động văn hoá văn nghệ truyền thống, múa rồng, múa bồng … tại khu Giá ngự và sân đình. Hoạt động này để nhân dân cùng du khách thập phương dự lễ hội được trở về với không gian văn hoá lâu đời, bức tranh đời sống phong phú, sinh động của người Việt cổ vùng đồng bằng ven sông Hồng từ hàng ngàn năm về trước. Qua đó góp phần gìn giữ, phát huy và khai thác giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch, kinh tế - xã hội tại địa phương.

Đến nay, Ban Tổ chức đã chuẩn bị chu đáo mọi công tác, đảm bảo lễ hội diễn ra trang trọng, lành mạnh, tiết kiệm. Ban Tổ chức yêu cầu không để xảy ra các hoạt động mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu, các hoạt động có nguy cơ gây cháy, nổ, làm mất an ninh, trật tự và đoàn kết trong cộng đồng dân cư, phù hợp với quy mô, điều kiện thực tế của xã; gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, bản sắc của địa phương.

Đồng thời, công tác tuyên truyền, quảng bá cũng được đẩy mạnh; vận động nhân dân tham gia lễ hội, nghiêm túc thực hiện các quy định về thực hiện nếp sống văn minh, tạo sự chuyển biến về nhận thức và hành động của người tham gia lễ hội với ý thức tôn trọng, bảo vệ và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, giá trị của di tích.

Lực lượng công an xã cũng đã xây dựng phương án bảo vệ trật tự trước trong và sau lễ hội; xây dựng nội quy trong lễ hội; cam kết của các hàng ăn uống về giá và vệ sinh an toàn thực phẩm; kế hoạch đảm bảo an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ tại đình - đền, an toàn trên đường thủy và các khu vực diễn ra lễ hội…