Từng bước xây dựng văn hóa tiêu dùng của người Việt với hàng Việt Thương mại điện tử xuyên biên giới và những thách thức với hàng Việt Vì sao người tiêu dùng khó tiếp cận sản phẩm xanh, thân thiện môi trường?

Hàng giá rẻ bủa vây, hàng Việt lép vế

Tại Diễn đàn CEO 2025, ông Nguyễn Ngọc Hòa - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) đã cảnh báo: Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường đã gần bằng một nửa cả năm 2024. Trong đó, một nguyên nhân nổi bật là áp lực cạnh tranh từ hàng giá rẻ nhập khẩu.

Do hệ quả từ các rào cản thương mại của Mỹ và EU đối với Trung Quốc, lượng hàng hóa dư thừa của nước này đang đổ vào các thị trường thứ cấp, trong đó có Việt Nam. Hàng hóa giá rẻ từ quần áo, thực phẩm chế biến, đến vật liệu công nghiệp đang được bán với mức giá thấp hơn hàng Việt từ 20-40%. Trong khi người tiêu dùng trong nước vẫn đang thắt chặt chi tiêu, sự chênh lệch giá trở thành yếu tố quyết định hành vi mua sắm, khiến hàng Việt lâm vào thế khó.

Cần chiến lược tổng lực để bảo vệ hàng Việt
Đẩy mạnh liên kết tạo cầu nối ra thị trường cho các sản phẩm OCOP.

Sự hiện diện của hàng giá rẻ trải rộng khắp từ chợ truyền thống đến các nền tảng thương mại điện tử. Nhiều tiểu thương cho biết họ không thể cạnh tranh với mức giá “siêu rẻ” trên các sàn online, dẫn tới việc phải thu hẹp hoặc đóng cửa kinh doanh.

Nguyên nhân cốt lõi: Năng lực sản xuất và chi phí cao

Dưới góc độ doanh nghiệp sản xuất, ông Phạm Văn Việt - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Việt Thắng Jean chỉ ra rằng, ngành Dệt may Việt Nam vẫn dựa nhiều vào lao động thủ công, trong khi chỉ khoảng 6% doanh nghiệp chuyển sang sản xuất tự động hoặc bán tự động. Trong khi đó, Trung Quốc tận dụng lợi thế sản xuất quy mô lớn và công nghệ cao để hạ giá thành sản phẩm.

Đơn giá gia công tại TP.HCM dao động khoảng 2,2 USD/sản phẩm, trong khi tại Trung Quốc chỉ khoảng 1,7 USD cho cùng một sản phẩm, chưa kể nguyên liệu đầu vào và logistics của họ cũng rẻ hơn. Điều này khiến hàng nội địa Việt Nam gặp bất lợi kép: chi phí cao và khó cạnh tranh về giá.

Cần những giải pháp thực chất và linh hoạt

Các chuyên gia và doanh nghiệp thống nhất cho rằng, để “bơi ngược dòng”, hàng Việt cần được hỗ trợ mạnh mẽ và đúng cách. Ông Nguyễn Ngọc Hòa nhấn mạnh, chính sách hỗ trợ cần phân loại rõ theo quy mô doanh nghiệp. Việc áp một bộ khung chính sách chung cho cả tập đoàn lớn và hộ kinh doanh siêu nhỏ là không hợp lý và thiếu hiệu quả.

Một rào cản lớn hiện nay là khả năng tiếp cận vốn. Hầu hết doanh nghiệp nhỏ không có tài sản thế chấp để vay ngân hàng. HUBA kiến nghị triển khai xếp hàng tín dụng mở, cho phép doanh nghiệp có hồ sơ tín dụng tốt được vay vốn mà không cần tài sản đảm bảo.

Bên cạnh đó, cần có diễn đàn công - tư ngành hàng, tổ chức định kỳ để nắm bắt và tháo gỡ khó khăn cụ thể theo từng lĩnh vực, thay vì để doanh nghiệp tự xoay xở trong một thị trường thay đổi quá nhanh.

Hạ tầng chung - chìa khóa giảm chi phí, tăng năng lực cạnh tranh

Một trong những đề xuất đáng chú ý là xây dựng nền tảng dùng chung cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Cụ thể: trung tâm kiểm định tập trung, hệ thống kho lạnh dùng chung, nền tảng thương mại điện tử tích hợp… giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, logistics và tiếp cận thị trường hiệu quả hơn.

Ngoài ra, cần tái cấu trúc lại hệ thống phân phối nội địa để ưu tiên hàng Việt. Các đơn vị lớn như Saigon Co.op, SATRA, Tập đoàn BRG… được kỳ vọng làm “đầu tàu” kéo hệ sinh thái tiêu dùng hàng Việt đi lên.

Ông Nguyễn Anh Đức - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng cần tăng cường các chương trình kích cầu tiêu dùng hàng Việt như giảm thuế giá trị gia tăng tạm thời cho hàng nội, tổ chức hội chợ hàng Việt, đẩy mạnh mua sắm công sản phẩm trong nước…

Cùng với đó là đầu tư vào truyền thông, xây dựng thương hiệu quốc gia, nâng cao nhận diện và niềm tin của người tiêu dùng trong nước vào sản phẩm “made in Vietnam”.

Không thể để hàng Việt thua trên sân nhà

Việt Nam không thể chỉ dựa vào xuất khẩu trong khi đánh mất thị trường nội địa nơi có hơn 100 triệu dân. Trong bối cảnh hàng giá rẻ tràn ngập, việc hành động quyết liệt và có hệ thống là điều kiện tiên quyết để hàng Việt trụ vững.

Nếu không có chiến lược tổng lực từ thể chế, tín dụng, logistics đến phân phối và truyền thông hàng Việt không chỉ gặp khó trong xuất khẩu mà còn có nguy cơ “bị đánh bật” khỏi chính sân nhà. Đây là lúc cần khơi dậy tinh thần “Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt” bằng giải pháp thực chất, để hàng Việt không chỉ tồn tại, mà còn phát triển bền vững trong sân chơi toàn cầu.