Gắn đào tạo với thực tiễn

Mới đây, trong khuôn khổ chương trình Job Link 2025 do Báo Người Lao Động tổ chức, diễn đàn "Nâng chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh mới" đã quy tụ hơn 50 chuyên gia, nhà quản lý, đại diện các trường đại học và doanh nghiệp. Tại diễn đàn, những trao đổi thẳng thắn, sâu sắc của các đại biểu đã cho thấy việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính là chìa khóa để Việt Nam tăng tốc và bứt phá trong giai đoạn phát triển mới.

Tổng Biên tập Báo Người Lao Động Tô Đình Tuân cho biết theo dự báo đến năm 2030, tổng lực lượng lao động của cả nước là khoảng 70 triệu người, trong đó lực lượng lao động được đào tạo chiếm khoảng 80% (56 triệu người). "Để biến mục tiêu thành hiện thực, chúng ta cần hành động đồng bộ, quyết liệt và dài hơi. Chất lượng nguồn nhân lực không chỉ là một mục tiêu đơn thuần mà là yếu tố quyết định để Việt Nam vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu, tận dụng đầy đủ lực đẩy từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số và kinh tế xanh”, ông Tuân nhấn mạnh.

Cụ thể, các đơn vị đào tạo, trường nghề, trường cao đẳng, đại học cần sớm rà soát chương trình, nội dung đào tạo, bảo đảm phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường lao động hiện đại. Về phía doanh nghiệp và các hiệp hội ngành nghề cần chủ động hợp tác với cơ sở đào tạo, tham gia xây dựng chuẩn kỹ năng, tham gia đào tạo thực hành, mở cánh cửa thực tiễn để học viên và người lao động "vào nghề" nhanh hơn, bắt nhịp được ngay...

Các đại biểu, chuyên gia dự diễn đàn "Nâng chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh mới".

Bà Trần Kim Trang - Giám đốc Kinh doanh nền tảng tuyển dụng Việc Làm Tốt nhấn mạnh, thị trường lao động đang chứng kiến những thay đổi căn bản, không chỉ về cách doanh nghiệp tuyển dụng mà còn về bản chất của việc làm và kỹ năng mà người lao động cần có để tồn tại. Xu hướng tuyển dụng hiện nay yêu cầu sự nhanh nhạy và linh hoạt, doanh nghiệp không chỉ tìm người giỏi mà còn cần người phù hợp - đúng lúc, đúng việc và đúng địa điểm.

"Đây là thời điểm chúng ta cần tập trung nâng chất lượng nguồn nhân lực, kết nối đào tạo với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và giúp người lao động sẵn sàng thích ứng với mọi thay đổi", bà Trang nhấn mạnh. Đánh giá thị trường lao động hiện nay chuyển mạnh sang các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, tự động hóa, năng lượng tái tạo, logistics..., bà Trần Kim Trang cho rằng việc giữ chân người lao động không chỉ phụ thuộc mức lương mà còn cần tạo lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng và môi trường làm việc tích cực với họ.

Theo bà Trang, để phát triển bền vững, nguồn nhân lực cần hội tụ đầy đủ kỹ năng cứng, kỹ năng mềm, tư duy đổi mới và khả năng thích ứng. Do đó, các chương trình đào tạo phải sát thực tiễn, kết hợp giữa nhà trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý để tạo ra lực lượng lao động vừa đáp ứng nhu cầu trong nước, vừa đủ khả năng hội nhập quốc tế.

Trong khi đó, nói về mối liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, Tiến sĩ Trần Đình Lý - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, cho rằng đây nên là quá trình "nắm tay cùng hành động". Nhà trường phải hiểu rõ nhu cầu thị trường và doanh nghiệp cần tham gia sâu hơn quá trình đào tạo, từ khâu xây dựng chương trình, giảng dạy thực hành cho đến đánh giá đầu ra.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Việt Tú - giảng viên Trường Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo, như được ghi nhận điểm đóng góp xã hội hoặc được hưởng các ưu đãi về thuế. "Khi doanh nghiệp được tính điểm trong việc góp phần phát triển nguồn nhân lực, họ sẽ có động lực đầu tư và chia sẻ trách nhiệm đào tạo cùng nhà trường", bà Tú phân tích.

Người lao động phải liên tục học tập

Nói về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, Tiến sĩ Phạm Anh Thắng - Phó Chánh Văn phòng Bộ Nội vụ, Trưởng Đại diện Cơ quan Bộ Nội vụ tại thành phố Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh sự kết hợp giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo. Theo đó, ông Thắng đề xuất doanh nghiệp cần trở thành chủ thể trong quá trình đào tạo, chủ động liên kết hoặc đặt hàng các cơ sở giáo dục, thậm chí đầu tư thiết bị để người học được thực hành đúng thực tế sản xuất.

Người lao động tìm việc tại chương trình "Kết nối nguồn nhân lực với nhà tuyển dụng" - Job Link 2025 do Báo Người Lao Động tổ chức.

Không chỉ đào tạo chuyên môn, yếu tố văn hóa cũng được nhấn mạnh. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập, văn hóa nghề nghiệp, đạo đức lao động và tinh thần học tập suốt đời cần được xem là thành tố cấu thành năng lực nghề nghiệp. Đó cũng là điều tạo nên bản sắc của người lao động Việt Nam - cần cù, trách nhiệm và sáng tạo.

Tiến sĩ Nguyễn Đức Quốc - Chủ tịch Tập đoàn Giáo dục Quốc tế Nam Việt phân tích, nhân lực chất lượng cao không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn phải hiểu văn hóa tổ chức, có khả năng làm việc nhóm và hướng đến giá trị chung. Người lao động có chuyên môn giỏi nhưng thiếu văn hóa nghề nghiệp sẽ không thể làm việc lâu dài trong môi trường chuyên nghiệp.

Với chuyện xuất khẩu lao động, Tiến sĩ Phạm Anh Thắng nêu quan điểm Việt Nam cần thay đổi cách tiếp cận, thay vì tập trung vào lao động phổ thông thì nên hướng đến đội ngũ có tay nghề, kỹ năng và ngoại ngữ. Khi trở về, họ sẽ trở thành nguồn lực quý giá, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng nhân lực trong nước. "Đào tạo nghề, kỹ năng và văn hóa lao động phải song hành. Chỉ có vậy, lao động Việt Nam mới đủ sức cạnh tranh ở thị trường quốc tế", ông Thắng nhấn mạnh.

Ông Satomura Yusuke - Phó Tổng Giám đốc ESUHAI Group (Nhật Bản), cho rằng việc đào tạo không thể tách rời sản xuất. Tại Nhật Bản, doanh nghiệp được xem là trường học thứ hai của người lao động. "Chúng tôi không chỉ tuyển dụng mà còn đào tạo họ trở thành người có năng lực, đạo đức và tinh thần học hỏi. Đó là lý do vì sao 25.000 nhân sự Việt Nam được ESUHAI đào tạo tại Nhật, trong đó hơn một nửa trở về và tiếp tục phát triển sự nghiệp tại quê hương", ông Yusuke dẫn chứng.

Tiến sĩ Ngô Hồng Điệp - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ Dầu Một nhìn nhận, chỉ khi nhà trường đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp thì sinh viên mới có cơ hội nghề nghiệp tốt, còn doanh nghiệp mới có được nhân sự như mong muốn. Còn Tiến sĩ Nguyễn Thụy Vũ - Viện trưởng Viện Đào tạo và Nâng cao Thành phố Hồ Chí Minh (IFP) nhấn mạnh vai trò của việc "đào tạo lại" và "nâng cao kỹ năng" trong bối cảnh chuyển đổi số. Theo ông, khi công nghệ thay đổi, kỹ năng cũng phải thay đổi. Nếu không liên tục học tập, người lao động sẽ bị tụt lại phía sau ngay trong chính ngành nghề của mình.