Đầu tư xây dựng cảng hàng không sẽ tạo ra động lực mới thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước. Về tiềm năng phát triển, theo đánh giá của IATA, Việt Nam đứng vị trí số 1 trong danh sách 25 nước có thị trường hàng không nội địa phục hồi nhanh nhất thế giới sau đại dịch, và tới năm 2035, hàng không Việt Nam sẽ phục vụ tới 136 triệu hành khách và đóng góp 23 tỷ USD vào GDP.

Tuy nhiên, sẽ không dễ dàng để đáp ứng được mọi nhu cầu về xây dựng sân bay trong bối cảnh nguồn vốn đầu tư eo hẹp. Theo dự thảo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Bộ Giao thông vận tải soạn thảo, nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống cảng hàng không đến năm 2030 khoảng 400.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 22% nhu cầu vốn đầu tư toàn ngành, được huy động nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn ngoài ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Như vậy, nhu cầu vốn 10 năm tới lớn gấp 4 lần so với tổng vốn đầu tư cho hạ tầng hệ thống sân bay giai đoạn 2011-2020 chỉ khoảng 95.000 tỷ, gồm vốn ngân sách nhà nước khoảng 11.900 tỷ, vốn ngoài ngân sách nhà nước hơn 83.100 tỷ đồng.

Đầu tư xây dựng cảng hàng không sẽ tạo ra động lực mới thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước. (Ảnh minh họa: BT)

Tại tọa đàm “Sân bay nhỏ cho kinh tế địa phương cất cánh”, ông Nakajima Takeo - Trưởng đại diện Văn phòng Hà Nội của Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản cho rằng, sân bay đóng vai trò thiết yếu trong việc thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp trên toàn cầu. Những doanh nghiệp này đánh giá quy mô, sự thuận tiện và những chuyến bay thẳng của một sân bay quốc tế là một trong những tiêu chí quan trọng trong việc ra quyết định đầu tư.

Theo đại diện một hãng hàng không Nhật Bản, tổng công suất thiết kế của các sân bay Việt Nam hiện nay rơi vào khoảng 90 triệu lượt hành khách mỗi năm. Trước khi đại dịch xảy ra, các sân bay đã rơi vào tình trạng quá tải. Như vậy, ước tính đến năm 2030, số lượng hành khách có thể đạt 280 triệu người.

Việt Nam hiện có 12 sân bay quốc tế, trong đó Tân Sơn Nhất và Nội Bài đang quá tải, tạo sự căng thẳng cho hành khách - như việc những chuyến bay thường xuyên bị hoãn cùng sự kém tiện nghi trong cơ sở vật chất như quầy thủ tục, nhà vệ sinh, nhà hàng, dịch vụ mặt đất và bãi đỗ xe.

Theo nghiên cứu từ công ty OAG vào tháng trước, sân bay Soekarno Hatta của Indonesia được xếp hạng là sân bay quá tải nhất Đông Nam Á, Tân Sơn Nhất đứng thứ hai và xếp thứ bảy là Nội Bài. Các sân bay này thường được thấy trong tình trạng vô cùng đông đúc, chật cứng.

Ngoài việc đầu tư mở rộng quy mô đối với hai sân bay lớn nhất Việt Nam, các sân bay khác cũng cần được chú ý. Ví dụ như Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, Quảng Ninh được xây dựng là một sân bay dân dụng hiện đại ở phía Bắc. Do khoảng cách với Hà Nội, việc mở rộng đường băng và nhà ga hành khách của Nội Bài là việc cần thiết, không thể tránh khỏi. Ngoài ra, tại các tỉnh thành phía Nam, rất nhiều kỳ vọng được đặt vào việc vào việc mở rộng Tân Sơn Nhất, cũng như xây dựng Sân bay Quốc tế Long Thành mới ở tỉnh Đồng Nai, dự kiến ​​được khởi công vào năm 2025.

Hiện tại, các nước láng giềng ASEAN cũng đang gấp rút mở rộng hoặc xây dựng các sân bay mới, cụ thể như Suvarnabhumi và Don Mueang của Bangkok, Soekarno-Hatta và Halim Perdanakusuma của Indonesia và Sân bay quốc tế Changi của Singapore cũng đang tiến hành mở rộng đường băng và nhà ga để thu hút khách du lịch cũng như tiếp cận nguồn vốn từ nước ngoài.

Dẫn chứng từ hàng không Nhật Bản, ông Nakajima Takeo cho biết Nhật Bản đã dành nhiều năm để phát triển cơ sở hạ tầng được như ngày nay, các sân bay như Narita, Haneda và Chubu hiện đang được xếp hạng cao trong nhiều các cuộc khảo sát xếp hạng phạm vi toàn cầu, nhưng thực sự cần rất nhiều thời gian để hoàn thiện việc nâng cấp. Trong đó, việc thu hồi đất cũng là một yếu tố tốn kém và mất thời gian.

Vào năm 2019, lưu lượng hành khách quốc tế toàn cầu tăng gấp ba lần từ 600 triệu năm 2000 lên 1,9 tỷ người, tuy bị chững lại trong 2 năm 2020 và 2021 nhưng thời gian gần đây đang nhộn nhịp trở lại. Hầu hết các sân bay ở châu Âu và Hoa Kỳ hiện cũng đang trong tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng, và việc xây dựng không thể bắt kịp tốc độ dịch chuyển của người dân trên toàn thế giới. Mặc dù Việt Nam chưa xuất hiện trong bất kỳ bảng xếp hạng đánh giá thấp nào, nhưng các sân bay của Việt Nam sẽ sớm vượt quá tải nếu cứ tiếp tục tình trạng này.

Trong khi đó, các sân bay lớn của Nhật Bản đang biến thành nơi du khách có những khoảng thời gian thư giãn thú vị. Không chỉ chú trọng các dịch vụ như nhà hàng và khu mua sắm, các sân bay này còn có đài quan sát, nhà trẻ, khu vui chơi thiếu nhi, phòng tắm, phòng y tế, dịch vụ mát-xa, dịch vụ thẩm mỹ, giao hàng tận nhà và khách sạn. Du khách cũng có thể thưởng thức nghệ thuật, tập thể dục, xem triển lãm và giải trí tại sân bay. Sân bay luôn là ấn tượng đầu tiên đập vào mắt một người ngoại quốc khi hạ cánh xuống một quốc gia và trải nghiệm có thể ảnh hưởng đến ấn tượng của họ về đất nước đó.

Cần những nguồn vốn đầu tư đa dạng trong việc xây dựng các hạ tầng và tổ chức hoạt động sân bay tại các địa phương (Ảnh minh họa: BT)

“Một số chuyên gia cho rằng Nhật Bản hiện có quá nhiều sân bay, với số lượng lên tới hơn 90 sân bay. Tôi không rõ Việt Nam cần cụ thể bao nhiêu sân bay, nhưng trước mắt, Chính phủ cần mở rộng và nâng cấp các sân bay chật chội ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh”, ông Nakajima Takeo cho biết.

Trưởng đại diện Văn phòng Hà Nội của Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản cũng cho rằng, các tổ chức kinh doanh quốc tế nên tham gia xây dựng các cơ sở và hoạt động của sân bay tiên tiến. Hiện nay, tại các sân bay Việt Nam, phần lớn được các doanh nghiệp nhà nước khai thác và chất lượng dịch vụ tại các nhà hàng, cửa hàng, kiểm tra an ninh này đang chưa đạt yêu cầu.

Đối với Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn ở phía Bắc tỉnh Quảng Ninh, khu vực tư nhân đầu tư vào phát triển sân bay tương đương chất lượng dịch vụ. Đối với các phương tiện giao thông, tại các nước phát triển, tàu hỏa, tàu điện ngầm, đường cao tốc và xe buýt tốc hành đều có thể kết nối du khách và các điểm đến trong nước, giúp xây dựng quá trình di chuyển liên tiếp và hàng loạt.

Trong khi đó, dưới sự phát triển của thương mại điện tử, giao hàng nhanh, hàng tồn kho ít và các nhu cầu kinh tế khác đòi hỏi cơ sở hạ tầng vận tải hàng không thông minh. Thời gian gần đây, tại một số sân bay, họ thậm chí còn giới thiệu dịch vụ robot và lái xe tự động để chào đón du khách và trình diễn khả năng công nghệ của đất nước đó. Thêm vào đó, nhượng quyền công khai cũng là một cách giúp thu hút nguồn đầu tư từ nước ngoài.

Bảo Thoa